‘Mossad richtte dronebasis in bij Teheran voor aanval op Iraanse luchtafweer’
ANALYSE
Israëlische aanvallen Met drone-aanvallen op Iraanse luchtafweer maakte Israël de weg vrij voor gevechtsvliegtuigen. De drone-aanval lijkt door Israël voorbereid vanaf Iraans grondgebied, zo blijkt uit Israëlische bronnen, sterk lijkend op die van Oekraïne onlangs in Rusland.
In de vroege ochtend van vrijdag voerde Israël aanvallen uit op onder meer de Iraanse hoofdstad Teheran.
Foto Vahid Salemi/AP
Het begint een trend te worden: de vijand achter de linies met drones aanvallen. De Israëlische aanvallen op de Iraanse bevelsketen en het atoomprogramma bevatten ook een element dat lijkt op de recente aanval van Oekraïne op Russische vliegvelden in het achterland.
Volgens de Israëlische nieuwssite N12 hebben Mossad-agenten met drones vanuit Iran zelf op verschillende plaatsen luchtdoelbatterijen (luchtafweer) rond belangrijke objecten „precies en effectief” aangevallen, aldus veiligheidsbronnen die N12 citeert. Er zou zelfs sprake zijn van een „dronebasis” die de Mossad nabij Teheran „tijdens maanden van voorbereiding” zou hebben ingericht.
Het aanvallen van luchtdoelbatterijen was nodig om de weg vrij te maken voor Israëlische gevechtsvliegtuigen. Volgens The War Zone, een Amerikaans platform voor defensienieuws, die een eerste analyse aan de aanvallen wijdt en de berichtgeving van N12 overneemt, zou dat onder meer kunnen verklaren waarom de Iraanse luchtafweer in de nacht van de Israëlische bombardementen nauwelijks actief was.
Israël heeft ook videobeelden vrijgegeven waarop Israëlische commando’s te zien zouden zijn met drones en andere wapensystemen. Die beelden zijn niet onafhankelijk geverifieerd. De Oekraïense drones werden vanuit vrachtauto’s gelanceerd en vielen zelfstandig doelen aan. Wat beide aanvallen delen is het verrassingselement van een aanval vanaf korte afstand, ‘van binnenuit’ en tegen strategische doelwitten.
Overigens was de Iraanse luchtverdediging al verzwakt na een grote aanval in oktober vorig jaar, toen analisten zeiden dat Israël zo „corridors maakte” om ongehinderd Iraans luchtruim binnen te vliegen.
Geen aanwijzingen voor hulp VS
Hoewel details ontbreken en de aanvallen vermoedelijk nog slechts in een eerste fase verkeren, zegt Israël in de eerste aanvalsgolven 200 vliegtuigen te hebben ingezet, die meer dan driehonderd bommen en geleide wapens zouden hebben gebruikt. Het ligt voor de hand dat de voorhoede daarvan werd gevormd door de F-35, waarvan Israël er 39 heeft en die voor de Iraanse radar slecht of niet waarneembaar zijn.
In volgende golven zouden dan F-15’s en F-16’s zijn ingezet die nog steeds het grootse deel van de Israëlische luchtmacht vormen. De armslag van Israël is niet onbeperkt, omdat deze vliegtuigen een grote afstand moeten afleggen en in de lucht bijgetankt moeten worden, terwijl Israël maar een beperkt aantal tankervliegtuigen heeft. Er zijn geen aanwijzingen dat de VS, die in de regio veel meer tankervliegtuigen hebben, dit keer hulp hebben gegeven. Militaire analisten gaan ervan uit dat Israël voor deze aanvallen gebruik heeft gemaakt van het Syrische en Irakese luchtruim om Iran te bereiken. Het heeft daar vrij spel.
De Israëlische aanvallen volgen tegelijkertijd een klassiek patroon: de aanvaller probeert eerst luchtoverwicht te krijgen door de vijandelijke luchtafweer te verblinden door zijn zoek- en vuurleidingsradars uit te schakelen en daarna volgen de luchtdoelraketten zelf. Er is zelfs een term voor: suppression of enemy air defenses (SEAD). Vast onderdeel is ook het ondermijnen van het vermogen om terug te slaan; Israël viel ook de militaire industrie van Iran aan, onder meer productielijnen voor ballistische raketten.
Bij eerdere aanvallen in Gaza en Libanon richtte Israël in de beginfase zijn aanvallen tegen politieke en militaire sleutelfiguren. Het kopieert die methode nu in Iran. Behalve hoge militairen, onder wie generaal Mohammad Bagheri, Irans hoogste militair, en generaal Hossein Salami, hoofd van de Iraanse Revolutionaire Garde (IRG), de facto een tweede Iraanse strijdmacht, koos Israël atoomgeleerden tot doelwit. Volgens sommige berichten zou Israël nog veel meer personen hebben proberen uit te schakelen.
Radioactiviteit
Over schade aan Iraanse nucleaire faciliteiten zijn evenmin weinig details bekend. Israël zei vrijdag de installatie in Natanz te hebben „beschadigd”. Het internationale atoomagentschap IAEA zei vrijdag door Iran te zijn geïnformeerd dat in Natanz, een van de aangevallen plaatsen waar Iran uranium verrijkt, geen verhoogde niveaus radioactiviteit zijn waargenomen. Twee andere nucleaire installaties, in Fordow en Isfahan, zouden (nog) niet zijn aangevallen.
Evenmin is duidelijk of Israël überhaupt in staat is definitieve schade toe te brengen aan de schakels in het Iraanse atoomprogramma, dat – en dat was de reden om nu toe te slaan – dicht bij de productie van meerdere atoombommen zou staan. Die claim wordt algemeen betwist, onder meer door de Verenigde Staten. De installaties liggen verspreid over het land en geen ervan is op zichzelf onmisbaar. Met name de opwerkingsinstallatie in Fordow, nabij Qom en aangelegd onder een berg, zou nagenoeg onkwetsbaar zijn.
Zo’n object vernietigen zou zelfs meerdere aanvallen met het allerzwaarste conventionele wapen vergen: een 15.000 kilo zware bunker buster, zeiden verschillende experts in april, toen de spanning begon op te lopen. Alleen de VS beschikken – voor zover bekend – over dat wapen en over vliegtuigen die dat wapen in een oorlog kunnen afwerpen, waaronder de B-2-bommenwerper.
Aangenomen wordt dat alle Iraanse nucleaire installaties grotendeels ondergronds liggen en beschermd door beton van tientallen meters diep. Volgens The Economist heeft Israël mogelijk geprobeerd om de installaties buiten gebruik te stellen door ingangen, tunnels en ventilatiekokers te bombarderen. Volgens een door de Financial Times aangehaalde expert, Robert Pape, is „het Israëlische luchtwapen niet in staat het Iraanse nucleaire programma tot stilstand te brengen.” Dat geldt waarschijnlijk al helemaal zonder actieve steun van de VS.
