Boer en zonnestroom: een gouden combinatie
In Duitsland combineren steeds meer boeren hun agrarische activiteiten met zonnepanelen. Ook in Nederland liggen volop kansen. Beschermen onze fruittelers hun frambozen straks tegen hagelbuien met doorschijnende zonnepanelen?
H
et Duitse Fraunhofer Institute for Solar Energy (ISE) heeft een rapport uitgebracht over de mogelijkheden voor agrarische activiteiten en zonnepanelen op hetzelfde stuk land. Technisch gezien is in Duitsland op boerenland ruimte voor 8000 gigawatt aan zonnepanelen, waarbij natuurreservaten worden uitgezonderd. Rekening houdend met andere beperkingen, zoals biodiversiteit, blijft nog 5600 gigawatt over. Dat zouden 14 miljard zonnepanelen zijn.
Dat enorme aantal slinkt naar 500 gigawatt aan zogeheten agri-pv als je alle politieke argumenten, netwerkbeperkingen en financiële aspecten mee gaat wegen. Die 500 gigawatt, wat overeenkomt met 1,25 miljard zonnepanelen, is dus wat je politiek en financieel verantwoord makkelijk kunt realiseren. Dat is nog altijd heel veel, als je bedenkt dat Duitsland dit jaar net de grens van 100 gigawatt aan panelen heeft overschreden.
Bij agri-pv is het niet de bedoeling een heel weiland vol te leggen met zonnepanelen, waarna niets aan agrarische activiteiten overblijft. Het gaat juist om het combineren van de twee. Een agrariër krijgt de zonnestroom dus als bonus.
Fruit beschermen tegen hagelbuien met doorschijnende zonnepanelen
Fraunhofer ISE geeft als voorbeeld dat fruitkwekers boven hun boomgaard doorschijnende zonnepanelen zouden kunnen plaatsen, waarbij ook het fruit nog zon krijgt. Een bijkomend voordeel van deze combi zou zijn dat de zonnepanelen het fruit beschermen tegen hagelbuien.
Eerder al schreef ik over een Duits initiatief om zonnepanelen verticaal in rijen op grasland te zetten. De koeien of andere dieren kunnen dan vrijelijk rondlopen op het weiland. Boeren die vanwege de mestproblemen hun veestapel moeten verkleinen, zouden zo flink wat compenserende inkomsten krijgen.
Blijf de framboos wel zoet?
In Nederland blijken ook volop mogelijkheden om zonnestroom en agrarische bedrijvigheid te combineren. Floor Maassen, specialist ‘zon op land’ van branchevereniging Holland Solar, ziet dat er veel aandacht voor agri-pv is, ook bij boeren en aanverwante organisaties.
“Er lopen al vijftien pilotprojecten om te zien hoe het in de praktijk uitpakt. Want je wilt wel dat frambozen die onder zonnepanelen worden gekweekt, net zo zoet worden als zonder panelen. De universiteit in Wageningen doet daar onderzoek naar.”
Een project van Symbizon en Vattenfall bij Almere gebruikt zonvolgende panelen. Tussen de panelen is volop ruimte voor agrarisch gebruik van het land.
Vattenfall
Dat onderzoek vergt jaren. Op korte termijn lijkt vooral het toepassen van zonvolgende panelen veelbelovend. Omdat die panelen van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat op de zon gericht staan, leveren zij meer stroom op. Maassen: “Dat kan op hoge constructies boven grasland met vee, maar ook installaties bij boeren die scharrelkippen of scharrelvarkens houden zijn interessant”.
Een zonneweide waar één schaap onder loopt is een vorm van greenwashing
Twee jaar geleden bepaalde de Nederlandse regering dat het niet de bedoeling was dat agrarisch land nog volgezet werd met zonnepanelen. Er was al te veel land voor opgeofferd, aldus de minister. In feite was toen welgeteld 0,1 procent van het agrarische land in gebruik voor zonneweides.
De regering maakte toen al wel drie uitzonderingen: als de zonnestroom het net helpt ontlasten, als het om land gaat dat – bijvoorbeeld door verzilting of vernatting – binnenkort geen agrarisch land meer kan zijn, en als er agri-pv wordt toegepast.
Floor Maassen: “Dat geeft dus mogelijkheden. Maar we moeten wel eerst vastleggen wat agri-pv is. Een zonneweide waar één schaap onder loopt is een vorm van greenwashing. Dat willen we zeker niet: dan verlies je snel de steun van de samenleving. In een vergunning moet duidelijk staan hoeveel panelen op een hectare verantwoord zijn.”
Er zijn snel regels nodig
De verhouding tussen agrarisch werk en zonnestroom moet ook redelijk blijven. Gedacht kan worden aan een boer die minstens 70 procent van zijn huidige activiteiten voortzet en daarnaast zonnepanelen exploiteert.
Daarnaast zijn er veel belastingregels die voor aarzeling zorgen. Zo gelden voordelige fiscale regels voor boeren die hun bedrijf willen verkopen of overdragen aan hun kind. Blijft dat zo als zonnepanelen een wezenlijk onderdeel van dat boerenbedrijf worden?
Het regeringsbesluit van twee jaar geleden heeft voor een merkbare afname van zonnestroominitiatieven op boerenland gezorgd, aldus Maassen van Holland Solar. “Maar dankzij die uitzonderingen is toch nog veel mogelijk. De provincies moeten daarover beslissen. Vier hebben dat goed opgepakt: Noord-Brabant, Limburg, Gelderland en Noord-Holland.”
Nu maar hopen dat de andere acht ook snel de voordelen van agri-pv gaan zien. De boeren willen wel.
