Oud-voorzitter van de Tweede Kamer Vera Bergkamp vernietigde het appverkeer met haar woordvoerder Sonja K., die wordt verdacht van het lekken van vertrouwelijke informatie naar de pers. Ook verwijderde Bergkamp haar berichten met twee betrokken topambtenaren, blijkt uit onderzoek van Follow the Money en Nieuwsuur.
Dossier: De rechtsstaat
Beeld: © ANP / Hollandse hoogte / Peter Hilz
Sonja K. werkte als persoonlijke perswoordvoerder van Vera Bergkamp (D66) en stond in mei voor de rechter. Volgens het Openbaar Ministerie is bewezen dat zij informatie lekte aan NRC, wat een schending zou zijn van haar beroepsgeheim. Het gaat om het besluit van het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer, het presidium, om een onderzoek in te stellen naar vermeend wangedrag van voormalig Kamerlid Khadija Arib.
Dat besluit, en het advies van de landsadvocaat daarover, lekten via NRC uit nog voordat Arib op de hoogte was gebracht. Het Openbaar Ministerie eist voor het lekken een werkstraf van 140 uur. Morgen, 12 juni, doet de rechtbank uitspraak in deze zaak.
Bergkamp deed namens het presidium aangifte van het lek, waarop de Rijksrecherche een onderzoek startte. Uit het dossier ‘Bremen’ van de Rijksrecherche – ingezien door Nieuwsuur en Follow the Money – komt een beeld naar voren van onderlinge afstemming door topambtenaren en hoofdrolspelers die achteraf hun sporen verwijderen.
Uit het strafdossier blijkt dat Bergkamp al het appverkeer heeft vernietigd dat ze met K. had. Hiermee is mogelijk cruciaal bewijsmateriaal verdwenen over de eventuele betrokkenheid van Bergkamp bij het lek. Als reden voor het verwijderen van het berichtenverkeer zegt Bergkamp in een getuigenverhoor dat K. inmiddels was vertrokken uit de Tweede Kamer. ‘Als je ziet hoeveel appjes en dingen ik krijg.’
Uit het verhoor met Bergkamp blijkt dat ze ook het app-verkeer met topambtenaren van de Tweede Kamer heeft verwijderd. Het gaat onder anderen om oud-griffier Simone Roos, de voormalige baas van het ambtenarenapparaat van de Tweede Kamer en oud-directeur Huisvesting Jaap van R. die ook in beeld is als verdachte. Roos werkt thans in de top van de politie.
Het tweetal speelde een centrale rol in de affaire-Arib. Ze trokken gezamenlijk op – ze waren ‘maatjes’, in de woorden van Roos, opgetekend in een afgeluisterd gesprek.
Roos en Van R. drongen in de zomer van 2022 aan op een extern onderzoek naar Arib dat er inderdaad kwam. Uit het dossier blijkt dat K., Roos, Van R. en Bergkamp veelvuldig onderling telefonisch contact hadden voorafgaand aan de publicatie van NRC over het onderzoek. Dat nieuws kon de krant alleen melden op basis van gelekte stukken die in kleine kring bekend waren.
Al eerder werd duidelijk dat de topambtenaren en Bergkamp tegenover de Rijksrecherche hadden verzwegen dat tijdens een cruciaal ‘scenario-overleg’ door Sonja K. was gesproken over de mogelijkheid om informatie te lekken. Pas nadat een ambtenaar alsnog vertelde dat zo’n overleg er was geweest op 28 september 2022, werd het onderzoek heropend en kwam Sonja K. als verdachte in beeld.
‘De voorzitter is een verwijderaar’
Bergkamp heeft niet alleen app-verkeer gewist, maar ook documenten, zo verklaarde oud-griffier Simone Roos. De secretaresse van Bergkamp moest volgens Roos heel vaak ‘dingen’ verwijderen. ‘Want de voorzitter is een verwijderaar. Die verwijderde altijd heel veel’.
In een toelichting op deze uitspraak zei Roos tegen haar ondervragers dat het verwijderen van stukken door Bergkamp ‘te maken had met de mogelijkheid dat er zaken opgevraagd zouden worden middels de Woo’ [Wet open overheid, red.].
Het was niet zo dat Bergkamp stukken verwijderde vanwege het onderzoek van de Rijksrecherche, benadrukt Roos in een verhoor. ‘Ik wil daarin geen verkeerd beeld schetsen want ze deed dat altijd al.’
De Rijksrecherche vermoedt dat het gaat om berichtenverkeer dat is ‘gelieerd aan het onderwerp’ van het strafrechtelijk onderzoek. Daarnaast denkt de recherche dat Roos en andere ambtenaren bewust zijn gaan bellen via Signal ‘om te voorkomen dat gesprekken afgeluisterd konden worden’.
In de aangifte die Bergkamp deed van het lekken, is de rol van Sonja K. verzwegen, terwijl Bergkamp haar vertrouwelijke stukken had toegestuurd, zo onthulde Follow the Money op 16 mei. Roos had deze aangifte voorbereid en K. van een lijstje afgehaald van mensen die beschikten over de gelekte informatie, blijkt uit het strafdossier. Roos zegt dat Bergkamp hiervan op de hoogte was gesteld.
In een persbericht van eind vorig jaar schreef het Openbaar Ministerie dat er in het onderzoek ‘geen aanwijzingen’ zijn gevonden voor ‘betrokkenheid van Kamerleden’, onder wie dus Bergkamp.
In strijd met Archiefwet
Roos verklaarde dat ze juist nooit documenten verwijderde. Maar haar collega Jaap van R. verklaarde op zijn beurt dat er een periode was – onduidelijk welke – waarin Roos de ‘instructie’ gaf om ‘alles’ te wissen. Dat zou volgens hem niets te maken hebben gehad met het strafrechtelijk onderzoek maar alles met de Wet open overheid.
Het verwijderen van documenten door ambtenaren is in strijd met de Archiefwet. Voor verwijderen is een speciale procedure ingericht, die Bergkamp en Roos kennelijk niet volgden.
Follow the Money deed eerder een Woo-verzoek om alle stukken boven tafel te krijgen, waaronder een cruciaal juridisch advies en het onderzoeksrapport over Arib, waarvan alleen een samenvatting publiek is gemaakt. Maar de griffier heeft namens de Kamer geweigerd om het merendeel van de stukken openbaar te maken. Hierover loopt een hoger beroep bij de Raad van State.
Naam anonieme briefschrijver bekend
De affaire-Arib begon met een anonieme brief in 2022, waarin Arib werd beschuldigd van ‘machtsmisbruik’ en een ‘schrikbewind’. Het vormde de aanleiding tot het onderzoek.
Tot nu toe was onduidelijk wie de schrijver was van de brief. Dat blijkt Ruud Haarms te zijn, het voormalige ‘diensthoofd’ van het Tweede Kamer-restaurant. Haarms – die als getuige in de zaak van Sonja K werd verhoord – noemt Arib ‘een heks’ en de ‘slechtste vrouw ter wereld’.
Reden voor zijn grieven lijken te zijn gelegen in het feit dat Arib opdracht gaf aan oud-griffier Roos om met Haarms te spreken over een anonieme melding. Hierin werd hij in 2018 beschuldigd van seksueel overschrijdend gedrag. Follow the Money heeft deze melding ingezien. Gevolgen bleven uit, want volgens de regels van de Kamer worden anonieme meldingen niet in behandeling genomen.
Dat Haarms de briefschrijver is, blijkt uit het verhoor van Jaap van R. Hij was diens directe leidinggevende. Ze hadden veelvuldig contact toen Haarms ziek thuis zat. Van R. gaf Haarms naar eigen zeggen advies bij het schrijven van de brief.
Op 20 mei was er een ingelaste spoedvergadering van het presidium, mede naar aanleiding van onthullingen over Bergkamp door FTM. Kamervoorzitter Martin Bosma (PVV) sprak van ‘verontrustende’ berichten. ‘We nemen dit heel serieus. Het aanzien van de Tweede Kamer staat op het spel.’
Bergkamp, Roos en Van R. wilden niet reageren op vragen van Follow the Money en Nieuwsuur.
Nieuw onderzoek legt Kamerintriges bloot
Een anonieme brief, een mediacampagne en tranen achter gesloten deuren: zo viel oud-Kamervoorzitter Khadija Arib. Follow the Money en Nieuwsuur doken in een strafdossier van ruim duizend pagina’s en onthullen dat topambtenaren een veel grotere rol hadden dan bekend. Wie zette de val in gang – en waarom? Lees het in onze reconstructie die vanavond om 21.30 uur verschijnt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.