vrijdag 4 oktober 2019

Former Israeli Intel Official Claims Jeffrey Epstein, Ghislaine Maxwell Worked for Israeli Intel



Afbeeldingsresultaat voor logo mint press

Jeffery Epstein Israel Feature photo

Former Israeli Intel Official Claims Jeffrey Epstein, Ghislaine Maxwell Worked for Israeli Intel

A recent interview given by a former high-ranking official in Israeli military intelligence has claimed that Jeffrey Epstein’s sexual blackmail enterprise was an Israel intelligence operation run for



October 02nd, 2019

By Whitney Webb

S
ince the apparent death by suicide of Jeffrey Epstein in a Manhattan prison, much has come to light about his depraved activities and methods used to sexually abuse underage girls and entrap the rich and powerful for the purposes of blackmail. Epstein’s ties to intelligence, described in-depth in a recent MintPress investigative series, have continued to receive minimal mainstream media coverage, which has essentially moved on from the Epstein scandal despite the fact that his many co-conspirators remain on the loose.


For those who have examined Epstein’s ties to intelligence, there are clear links to both U.S. intelligence and Israeli intelligence, leaving it somewhat open to debate as to which country’s intelligence apparatus was closest to Epstein and most involved in his blackmail/sex-trafficking activities. A recent interview given by a former high-ranking official in Israeli military intelligence has claimed that Epstein’s sexual blackmail enterprise was an Israel intelligence operation run for the purpose of entrapping powerful individuals and politicians in the United States and abroad.

In an interview with Zev Shalev, former CBS News executive producer and award-winning investigative journalist for Narativ, the former senior executive for Israel’s Directorate of Military Intelligence, Ari Ben-Menashe, claimed not only to have met Jeffrey Epstein and his alleged madam, Ghislaine Maxwell, back in the 1980s, but that both Epstein and Maxwell were already working with Israeli intelligence during that time period. 
 “They found a niche”
In an interview last week with the independent outlet Narativ, Ben-Menashe, who himself was involved in Iran-Contra arms deals, told his interviewer Zev Shalev that he had been introduced to Jeffrey Epstein by Robert Maxwell in the mid-1980s while Maxwell’s and Ben-Menashe’s involvement with Iran-Contra was ongoing. Ben-Menashe did not specify the year he met Epstein.
Ben-Menashe told Shalev that “he [Maxwell] wanted us to accept him [Epstein] as part of our group …. I’m not denying that we were at the time a group that it was Nick Davies [Foreign Editor of the Maxwell-Owned Daily Mirror], it was Maxwell, it was myself and our team from Israel, we were doing what we were doing.” Past reporting by Seymour Hersh and others revealed that Maxwell, Davies and Ben-Menashe were involved in the transfer and sale of  military equipment and weapons from Israel to Iran on behalf of Israeli intelligence during this time period.
He then added that Maxwell had stated during the introduction that “your Israeli bosses have already approved” of Epstein. Shalev later noted that Maxwell “had an extensive network in Israel at the time, which included the then-Prime Minister Ariel Sharon, according to Ben-Menashe.”
Ben-Menashe went on to say that he had “met him [Epstein] a few times in Maxwell’s office, that was it.” He also said he was not aware of Epstein being involved in arms deals for anyone else he knew at the time, but that Maxwell wanted to involve Epstein in the arms transfer in which he, Davies and Ben-Menashe were engaged on Israel’s behalf.
Mega Group Ariel Sharon Robert Maxwell
Ariel Sharon (right) meets with Robert Maxwell in Jerusalem on Feb. 20, 1990. Photo | AP
However, as MintPress reported in Part IV of the investigative series “Inside the Jeffrey Epstein Scandal: Too Big to Fail,” Epstein was involved with several arms dealers during this period of time, some of whom were directly involved in Iran-Contra arms deals between Israel and Iran. For instance, after leaving Bear Stearns in 1981, Epstein began working in the realms of shadow finance as a self-described “financial bounty hunter,” where he would both hunt down and hide money for powerful people. One of these powerful individuals was Adnan Khashoggi, a Saudi arms dealer with close ties to both Israeli and U.S. intelligence and one of the main brokers of Iran-Contra arms deals between Israel and Iran. Epstein would later forge a business relationship with a CIA front company involved in another aspect of Iran-Contra, the airline Southern Air Transport, on behalf of Leslie Wexner’s company, The Limited. 
During this period, it is also known that Epstein became well acquainted with the British arms dealer Sir Douglas Leese, who collaborated with Khashoggi on at least one British-Saudi arms deal in the 1980s. Leese would later introduce Epstein to Steven Hoffenberg, calling Epstein a “genius” and describing his lack of morals during that introduction. Thus, there are indications that Epstein was involved with Middle Eastern arms deals, including some related to Iran-Contra, during this period. In addition, Epstein would later claim (and then subsequently deny) having worked for the CIA during this period.
After having been introduced to Epstein, Ben-Menashe claimed that neither he nor Davies were impressed with Epstein and considered him “not very competent.” He added that Ghislaine Maxwell had “fallen for” Epstein and that he believed that the romantic relationship between his daughter and Epstein led Robert Maxwell to work to bring the latter into the “family business” — i.e., Maxwell’s dealings with Israeli intelligence. This information is very revealing, given that the narrative, until now at least, has been that Ghislaine Maxwell and Jeffrey Epstein did not meet and begin their relationship until after Robert Maxwell’s death in 1991, after which Ghislaine moved to New York.
Ben-Menashe says that well after the introduction, though again he does not specify what year, Ghislaine Maxwell and Jeffrey Epstein began a sexual blackmail operation with the purpose of extorting U.S. political and public figures on behalf of Israeli military intelligence. He stated: 
In this case what really happened, my take on it, in the later thing, is that these guys were seen as agents. They weren’t really competent to do very much. And so they found a niche for themselves — blackmailing American and other political figures.” 
He then confirmed, when prompted, that they were blackmailing Americans on behalf of Israeli intelligence. 
In response to his statement, Zev Shalev replied, But, you know, for most people it’s hard for them to think of Israel as being … blackmailing their leaders in the United States, it’s a very …” at which point, Ben-Menashe interrupted and the following exchange took place:
Ari Ben-Menashe:  You’re kidding? [laughs]…. It was quite their M.O. Sleeping around is not a crime, it may be embarrassing, but it’s not a crime, but sleeping with underage girls is a crime. 
Shalev:  It was a crime in 2000 as well, but they let him off that… 
Ben-Menashe:  And that it is [why] always so he [Epstein] made sure these girls were underage.
In addition, when Shalev asked Ben-Menashe about the relationship between Jeffrey Epstein and former Israeli Prime Minister Ehud Barak, Ben-Menashe stated “After a while, you know, what Mr. Epstein was doing was collecting intelligence on people in the United States. And so if you want to go to the U.S. if you’re a high-profile politician you want to know information about people.” Ben-Menashe subsequently stated that Barak was obtaining compromising information (i.e., blackmail) that Epstein had acquired on powerful people in the United States.

PROMIS, sex, and blackmail

If Robert Maxwell did recruit Epstein and bring him into the “family business” and the world of Israeli intelligence, as Ben-Menashe has claimed, it provides supporting evidence for information provided to MintPress by a former U.S. intelligence official, who chose to remain anonymous in light of the sensitivity of the claim.
This source, who has direct knowledge of the unauthorized use of PROMIS to support covert U.S. and Israeli intelligence projects, told MintPress that “some of the proceeds from the illicit sales of PROMIS were made available to Jeffrey Epstein for use in compromising targets of political blackmail.” As was noted in a Mintpress series on the Epstein scandal, much of Epstein’s funding also came from Ohio billionaire Leslie Wexner, who has documented ties to both organized crime and U.S. and Israeli intelligence.
After the PROMIS software was stolen from its rightful owner and developer, Inslaw Inc., through the collusion of both U.S. and Israeli officials, it was marketed mainly by two men: Earl Brian, a close aide to Ronald Reagan, later U.S. envoy to Iran and close friend of Israeli spymaster Rafi Eitan; and Robert Maxwell. Brian sold the bugged software through his company, Hadron Inc., while Maxwell sold it through an Israeli company he acquired called Degem. Before and following Maxwell’s acquisition of Degem, the company was a known front for Mossad operations and Mossad operatives in Latin America often posed as Degem employees. 
With Maxwell — Epstein’s alleged recruiter and father of Epstein’s alleged madam — having been one of the main salespeople involved in selling PROMIS software on behalf of intelligence, he would have been in a key position to furnish Epstein’s nascent sexual blackmail operation with the proceeds from the sale of PROMIS. 
This link between Epstein’s sexual blackmail operation and the PROMIS software scandal is notable given that the illicit use of PROMIS by U.S. and Israeli intelligence has been for blackmail purposes on U.S. public figures and politicians, as was described in a recent MintPress report.

Can an ex-spy be trusted?

When dealing in the world of deception and intrigue that defines intelligence operations, it is often difficult to determine whether any individual linked to an intelligence agency is telling the truth. Indeed, in the United States, there are examples of elected intelligence officials committing perjury and lying to Congress on several occasions with no consequences, and of intelligence officials feeding politically motivated and untrue information to agency assets in the media. 
So, are Ari Ben-Menashe’s claims regarding Epstein and the Maxwells trustworthy? In addition to the aforementioned, corroborating information for his claims, a review of Ben-Menashe’s post-intelligence career suggests this is the case.
Ari Ben Menashe
Ari Ben-Menashe arrives at Harare International Airport, in Zimbabwe, Feb. 22, 2002. Photo | AP
Prior to his arrest in November 1989, Ben-Menashe was a high-ranking officer in a special unit of Israeli military intelligence. He would later claim that his arrest for attempting to sell American-made weapons to Iran was politically motivated, as he had threatened to expose what the U.S. government had done with the stolen PROMIS software if the U.S. did not cease providing Saddam Hussein’s Iraq with chemical weapons. Ben-Menashe was later acquitted when a U.S. court determined that his involvement in the attempted sale of military equipment to Iran was done on behalf of the Israeli state.
After his arrest, Ben-Menashe was visited in prison by Robert Parry, the former Newsweek contributor and Associated Press reporter who would later found and run Consortium News until his recent passing last year. Parry remembered that, during that interview, “Ben-Menashe offered me startling new information about the Iran-Contra scandal, which I thought that I knew quite well.”
Israel’s government immediately began to attack Ben-Menashe’s credibility following his interview with Parry, and claimed that Ben-Menashe had never worked for Israeli intelligence. When Parry soon found evidence that Ben-Menashe had indeed served in Israeli military intelligence, Israel’s government was then forced to admit that he had worked for military intelligence, but only as a “low-level translator.” Yet, the documentation Parry had uncovered described Ben-Menashe as having served in “key positions” and performed “complex and sensitive assignments.”
A year later, Ben-Menashe would be interviewed by another journalist, Seymour Hersh. It would be Ben-Menashe who first revealed to Hersh secrets about Israel’s nuclear program and the fact that British media mogul Robert Maxwell was an Israeli spy, revelations that Hersh would not only independently corroborate but include in his book The Samson Option: Israel’s Nuclear Arsenal and American Foreign Policy. Hersh was then sued by Robert Maxwell and the Maxwell-owned Mirror Group for libel. The case was later settled in Hersh’s favor, as the claims Hersh had made were true and not libelous. As a result, the Mirror Group paid Hersh for damages, covered his legal costs, and issued him a formal apology.
After Ben-Menashe’s interviews by Hersh and Parry, Israel’s government was apparently concerned enough about what Ben-Menashe would tell congressional investigators that it attempted to kidnap him and bring him back to Israel to face state charges, much like Israeli intelligence had done to Israel’s nuclear-weapons whistleblower Mordechai Vanunu. The plan was foiled largely thanks to Parry.
Parry, who broke many key stories related to the Iran-Contra scandal in the 1980s and beyond, was tipped off by a U.S. intelligence source about a joint U.S.-Israel plan to have Ben-Menashe first be denied entry to the United States on his planned trip to give congressional testimony. Per the plan, Ben-Menashe would be denied entry to the U.S. in Los Angeles and then be deported to Israel, where he would have stood trial for “exposing state secrets.” Parry called Ben-Menashe and convinced him to delay his flight until he secured a guarantee for safe passage from the U.S. government. 
Ben-Menashe subsequently gave a sworn statement to the House Judiciary Committee that mostly focused on U.S.-Israel collusion regarding the theft and creation of a “backdoor” into the PROMIS software. Ben-Menashe offered to name names and provide corroborating evidence for several of his claims if he was offered immunity by the committee, which, for whatever reason. declined that request. 
Prior to the conclusion of the Hersh “libel” trial, which would later uphold Ben-Menashe’s claims regarding Robert Maxwell’s Mossad activities as true, there was a concerted effort in the U.S. press to downplay Ben-Menashe’s credibility. For instance, Newsweek — in an article on Ben-Menashe entitled “One Man, Many Tales” — claimed that “inconsistencies may undermine Ben-Menashe’s testimony in the British courtroom proceedings,” citing inconsistencies from sources in Israel’s government and Israeli intelligence as well as Ben-Menashe’s ex-wife and Israeli journalist Shmuel (or Samuel) Segev, a former IDF colonel. It goes without saying that such sources had much to gain from any effort to discredit Ben-Menashe’s claims.
According to Parry, this media campaign, which employed American journalists with close ties to Israel’s government and intelligence agencies, was very successful “in marginalizing Ben-Menashe by 1993, at least in the eyes of the Washington Establishment.” After a years-long media campaign to discredit Ben-Menashe, “the Israelis seemed to view him as a declining threat, best left alone. He was able to pick up the pieces of his life, creating a second act as an international political consultant and businessman arranging sales of grain.” The effort to marginalize Ben-Menashe has continued well into recent years, with mainstream news outlets still referring to him as a “self-described ex-Israeli spy” — despite the well-documented fact that Ben-Menashe worked for Israeli intelligence — as a means of downplaying his claims regarding his time in Israel’s intelligence service.
After the conclusion of the Hersh libel trial, Ben-Menashe became an international political consultant who “surrounded his far-flung business activities in secrecy and got involved with some controversial international figures, such as Zimbabwe’s leader Robert Mugabe,” and
“conducted his international consulting business … in a wide variety of global hotspots, including conflict zones,” according to Parry. In addition to Mugabe, Ben-Menashe has also recently come under fire for his consulting work on behalf of Sudan’s military junta and Venezuelan opposition politician Henri Falcón.
Ben-Menashe has also maintained ties to several different intelligence services and eventually became a controversial whistleblower whose information led to the arrest of the former head of Canada’s Security Intelligence Review Committee, Arthur Porter.
As far as his character is concerned, Parry noted that Ben-Menashe could often be “his own worst enemy” and that, even though Parry considered his information regarding Iran-Contra and PROMIS reliable and noted that much of it was later corroborated, he “often compound[ed] his media problem by treating journalists in a high-handed manner, either due to his suspicions of them or his arrogance.”
Bill Hamilton, the original developer of the PROMIS software and head of Inslaw Inc., also found Ben-Menashe’s claims regarding the illicit use of PROMIS by U.S. and Israeli intelligence agencies to be credible, though he expressed doubts about Ben-Menashe’s character. 
Hamilton told MintPress the following about Ben-Menashe: 
Ari Ben Menashe was the first source to tell us reliable information about the role of Rafi Eitan and Israeli intelligence vis-a-vis PROMIS but, in the end, of course, he was a clandestine services-type guy whose official duties include the ability and willingness to lie, cheat, and steal.”
 A threat revived
While Ben-Menashe may have been viewed as a “declining threat” after the early 1990s, his plans to meet with Robert Parry of Consortium News years later in 2012 to discuss Iran-Contra and other covert dealings of the 1980s appeared to change that. Right before he planned to travel from Canada to the United States to meet with Parry and “finally prove” the truthfulness of his past claims, a fire-bomb was thrown into his Montreal home, destroying it.
Air Ben-Menashe Home
Ari Ben-Menashe surveys the damage to his home after it was mysteriously firebombed. Photos | Robert Parry
Though Canadian media referred to the incendiary device as a “molotov cocktail,” Consortium News reported that “the arson squad’s initial assessment is said to be that the flammable agent was beyond the sort of accelerant used by common criminals,” leading to speculation that the accelerant was military-grade.
Had it not been for the bomb, the origins of which Canadian police failed to determine, Ben-Menashe would have traveled to the U.S. alongside a “senior Israeli intelligence figure” to be interviewed by Parry. The other intelligence-linked individual, according to Parry, “concluded that the attack was meant as a message from Israeli authorities to stay silent about the historical events that he was expected to discuss.”
Though neither Ben-Menashe nor Parry directly blamed Israel’s government for the destruction of Ben-Menashe’s home, Parry noted that the bombing did succeed in “intimidating Ben-Menashe, shutting down possible new disclosures of Israeli misconduct from the other intelligence veteran, and destroying records that would have helped Ben-Menashe prove whatever statements he might make.”
While Ben-Menashe’s post-intelligence associations with controversial governments and individuals have given plenty of fodder to the still thriving media campaign to discredit his claims about covert U.S.-Israel operations in the 1980s, there remain troubling indications that the Israeli government sees his information on decades-old events as a threat. 
Now, with the major efforts by powerful Americans and Israelis to distance themselves from Jeffrey Epstein and other figures associated with his depraved sex trafficking operation, Ben-Menashe may soon again find his reputation — and perhaps more — under fire.
Feature photo | Graphic by Claudio Cabrera
Whitney Webb is a MintPress News journalist based in Chile. She has contributed to several independent media outlets including Global Research, EcoWatch, the Ron Paul Institute and 21st Century Wire, among others. She has made several radio and television appearances and is the 2019 winner of the Serena Shim Award for Uncompromised Integrity in Journalism.

donderdag 3 oktober 2019

‘Gelijke monniken, gelijke kepie gaat niet op’








‘Gelijke monniken, gelijke kepie gaat niet op’



De Verjaringswet uit 1971 moest ervoor zorgen dat de daders van de Indische oorlogsmisdrijven nooit meer strafrechtelijk vervolgd konden worden. Uit niet eerder openbaar gemaakte stukken blijkt hoe die wet erdoor kwam. Een reconstructie.





Nederlandse mariniers gaan aan boord van de L.S.T. Soerabaja voor verscheping naar de eerste politionele actie. Oost-Java,20 juli 1947 Hugo Wilmar / Nationaal Archief / Collectie Spaarnestad


Bij discussies over de koloniale oorlog in Indonesië kun je er de klok op gelijk zetten: vroeg of laat valt het woord ‘guerrilla’. Het geweld waaraan Nederlandse soldaten zich schuldig maakten tussen 1945 en 1950 is toe te schrijven aan de Indonesische guerrillapraktijken. Nederlandse soldaten konden niet anders dan met geweld reageren op de slinkse tactieken die de Indonesische soldaten erop na hielden tijdens de zogenoemde politionele acties in toenmalig Nederlands-Indië. Misschien gingen ze wel eens over de schreef, maar dat waren uitzonderingen. Oftewel: dit waren ‘excessen’, zoals de Nederlandse oorlogsmisdrijven eufemistisch worden genoemd in de Excessennota, het rapport dat de Nederlandse regering in 1969 liet opstellen na vier maanden haastige research door een kleine ambtelijke commissie. Tot op heden geldt het rapport – inclusief verbloemende taal – als het officiële regeringsstandpunt.
Dankzij het baanbrekende proefschrift De brandende kampongs van Generaal Spoor uit 2016 van historicus Rémy Limpach weten we definitief dat het verhaal over de excessen een leugen is. Limpach concludeert dat het Nederlandse leger zich ‘structureel schuldig maakte aan extreem geweld’, toegestaan en zelfs aangemoedigd door de militaire leiding. Hij doelt niet alleen op standrechtelijke executies, maar ook op gruwelijke martelpraktijken, het plunderen en platbranden van dorpen en het op grote schaal verkrachten van Indonesische vrouwen, onder wie minderjarige meisjes, door Nederlandse militairen ‘zowel individueel als collectief’.
Zijn proefschrift vormde de concrete aanleiding voor de regering om in 2016 eindelijk akkoord te gaan met en financiële steun te geven aan onderzoek naar het Indisch verleden. Tientallen wetenschappers gingen in 2017 van start met het omvangrijke onderzoeksproject waarvan zij de resultaten in 2021 zullen presenteren. Daarmee kan in belangrijke mate een einde worden gemaakt aan de historische doofpot: het bagatelliseren en feitelijk ontkennen door de Nederlandse regering van de eigen rol in en verantwoordelijkheid voor structureel extreem geweld oftewel oorlogsmisdaden.

Nu blijkt uit nieuw onderzoek door De Groene Amsterdammer dat in 1969 de toenmalige regering zorgde voor een minstens zo indringende tweede doofpot, om precies te zijn: een juridische doofpot. Dat blijkt uit stukken uit die periode van het ministerie van Justitie en de ministerraad die zich bevinden in het Nationaal Archief in Den Haag, maar die nog nooit in de openbaarheid zijn gekomen. 
De juridische doofpot bestaat uit een speciaal opgetuigde wet, de zogenoemde Verjaringswet, die er definitief voor moest zorgen dat de daders van de Indische oorlogsmisdrijven nooit meer strafrechtelijk vervolgd konden worden. De wet trad in 1971 geruisloos in werking en geldt tot op de dag van vandaag.

Luister naar De Groene

In De Groene Amsterdammer Podcast interviewt Kees van den Bosch Maurice Swirc over dit artikel. Gratis beschikbaar via groene.nl en de andere bekende podcastkanalen.
Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog presenteert Nederland zichzelf tegelijkertijd als natie die rechtsstatelijke principes hooghoudt en bevordert, nadrukkelijk ook in internationaal verband. In 1948 werd tijdens het Congres van Den Haag de basis gelegd voor de Europese Unie maar ook voor het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en het daarmee verbonden Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg. Precies in die jaren vocht Nederland in Indonesië een koloniale oorlog uit die gepaard ging met veelvuldige oorlogsmisdrijven en mensenrechten-schendingen. 
Om de betekenis van de juridische doofpot uit 1971 goed te wegen, is eerst een antwoord nodig op de vraag om welke oorlogsmisdrijven het concreet gaat.
Tussen 1945 en 1949 vielen als gevolg van ‘wapengeweld door troepen onder Nederlandse vlag’ 97.421 Indonesische doden, concluderen drie experts in 2017 in De Groene. Het is onduidelijk welk deel daarvan burger is en welk deel ‘strijder’. Volgens de onderzoekers is het ‘hoogst aannemelijk’ dat het genoemde getal ‘de ondergrens van het daadwerkelijke aantal doden is’. Onder dit aantal vallen nadrukkelijk niet de Indonesische doden door strijd tussen diverse Indonesische groepen zoals communisten en islamisten. Aan Nederlandse zijde verongelukten en sneuvelden 4751 militairen.
De stelling dat Nederland een guerrillaoorlog uitvocht waarbij nu eenmaal aan beide kanten slachtoffers vallen is een ‘doorzichtige poging om de schuld af te wentelen’, schrijft Limpach in zijn proefschrift. 
Intussen zijn Nederlandse soldaten nauwelijks vervolgd voor het ‘extreme geweld’ waaraan zij zich in Indonesië schuldig hebben gemaakt, stelt hij vast. ‘Als het ondanks alle weerstand op institutioneel, praktisch en personeel vlak toch tot een proces voor de krijgsraad tegen een militair kwam, eindigde dit op een enkele uitzondering na met vrijspraak of geringe, welhaast aan straffeloosheid grenzende, gevangenisstraffen.’ 
Bij een krijgsmacht van tweehonderd-duizend man tijdens een vier jaar durende oorlog komt het uiteindelijk tot twaalfduizend rechtszaken. Dat klinkt als een substantieel aantal procedures, maar daarbij ging het vooral om ‘geringe misdrijven’ zoals het in slaap vallen tijdens de wacht, gebruik van militaire voertuigen voor privédoeleinden en corruptiezaken.
Slechts 42 militairen werd moord of doodslag ten laste gelegd. Daarvan kregen 41 een gevangenisstraf van tussen de twee en twaalf jaar. Meestal betrof het zaken die de pers hadden bereikt, waardoor het leger wel in actie móest komen. Twee militairen kregen de doodstraf opgelegd, waarvan er een werd uitgevoerd. De herhaalde garanties van generaal Spoor en de hoogste burgerlijke autoriteiten tegenover Den Haag dat alle gevallen van extreem geweld grondig onderzocht en steeds streng bestraft zouden worden, vormden volgens Limpach een ‘doelbewuste tactisch-manipulatieve leugen tegen beter weten in’.
Het onderwerp van de verjaring van oorlogsmisdrijven staat in de jaren vijftig en zestig niet hoog op de politieke agenda. Nederland is bezig met de wederopbouw. De vervolging van nazimisdadigers heeft weinig prioriteit en over vervolging van Indische oorlogsmisdaden heeft al helemaal niemand het.
In 1965 vragen twee Kamerleden aan de minister van Justitie wanneer de oorlogsmisdaden uit de Tweede Wereldoorlog eigenlijk zouden verjaren en of daar nog iets tegen wordt ondernomen. De minister antwoordt dat de kwestie ‘niet urgent’ is aangezien een wet uit 1947 bepaalt dat nazi-oorlogsmisdrijven na 24 jaar verjaren, om precies te zijn: 26 juli 1971. Er is dus nog zeven jaar de tijd, zegt de minister geruststellend, om daar iets aan te doen. Het onderwerp verdween weer van de parlementaire agenda.
In januari 1969 barst een nationaal debat los over de Indische oorlogsmisdaden. Aanleiding is een interview in tv-rubriek Achter het nieuws met Indië-veteraan Joop Hueting, waarin hij vertelt over de martelingen en moorden waar hij zich in 1947 medeschuldig aan had gemaakt of getuige van was. 
Het interview veroorzaakt grote publieke commotie, waarna de regering opdracht geeft tot archiefonderzoek. De Excessennota, die daar het resultaat van is, maakt melding van 3144 slachtoffers die werden gedood door militairen, 136 door de politie, en nog 576 door de kampongpolitie. Premier Piet de Jong schrijft in zijn begeleidende brief bij de Excessennota dat de regering ‘betreurt dat zich excessen hebben voorgedaan, maar zij handhaaft haar opvatting, dat de krijgsmacht als geheel zich in Indonesië correct gedragen heeft’. Een voorstel van PVDA-fractievoorzitter Joop den Uyl voor een parlementaire enquête krijgt geen Kamermeerderheid.
In precies dezelfde periode wordt op het ministerie van Justitie driftig gewerkt aan de tekst van de Verjaringswet. Centraal daarin staat het principe van de strafrechtelijke verjaring: de termijn waarbinnen het Openbaar Ministerie de vervolging van een burger nog mag instellen, waarna een rechter uiteindelijk beslist of iemand daadwerkelijk wordt veroordeeld. 
In internationale verdragen op het terrein van het strafrecht en mensenrechten die in de jaren na de Tweede Wereldoorlog tot stand kwamen, is het uitgangspunt dat de verjaring van strafbare feiten wordt geregeld via nationale wetgeving. 
Voor ‘gewone’ misdrijven geldt in het Nederlandse strafrecht dat sprake is van een uiterste termijn waarbinnen vervolging moet worden ingesteld, onder andere met het argument dat bewijs in de loop der jaren verloren gaat. Een andere reden is dat het gevaar vervlogen is dat de verdachte het misdrijf nog eens zal begaan, bijvoorbeeld omdat hij stokoud is.
Maar bij internationale misdrijven, waar oorlogsmisdrijven onder vallen, wegen andere argumenten zwaarder, zoals het uitgangspunt dat een verdachte van oorlogsmisdrijven ‘wordt geacht niet te profiteren van het verstrijken van de tijd’, zo schetst Liesbeth Zegveld in haar oratie als hoogleraar War Reparations aan de Universiteit van Amsterdam in 2015. 
Daarbij gaat het om dusdanig ernstige feiten dat een andere benadering gerechtvaardigd is. Na verloop van tijd kan nieuw bewijs beschikbaar komen, bijvoorbeeld doordat archieven openbaar worden. Maar ook een regimewisseling kan nieuwe mogelijkheden bieden. Ten slotte duurt het soms lang voordat slachtoffers als getuigen naar voren durven te stappen.
‘Voor de verantwoordelijken in Den Haag moet duidelijk zijn geweest dat ze werden misleid door generaal Spoor. Daarmee droegen zij verantwoordelijkheid voor een beleid waarvan extreem geweld een vast onderdeel was’
Om al die redenen bepalen internationale verdragen sinds eind jaren zestig dat oorlogs-misdrijven en misdrijven tegen de menselijkheid nooit verjaren. 
Den Haag toont zich weinig enthousiast over dergelijke afspraken. 
Nederland wordt daarom geen partij bij het VN-verdrag over het niet-verjaren van oorlogsmisdrijven. 
De Nederlandse regering geeft in 1969 aan het allemaal liever op nationaal niveau te regelen. Dat gebeurt in de Verjaringswet die bestaat uit vier wetsartikelen die zorgen voor wijzigingen in andere wetten.
Een artikel in het Wetboek van Militair Strafrecht bepaalt dat oorlogsmisdrijven verjaren na 24 jaar. 
De Verjaringswet bepaalt allereerst dat dit artikel niet langer van toepassing is op het Besluit Buitengewoon Strafrecht, de wettelijke regeling voor oorlogsmisdrijven uit de Tweede Wereldoorlog. 
Die misdaden verjaren daardoor nu nooit meer. 
De Verjaringswet zorgt er vervolgens ook voor dat de Wet oorlogsstrafrecht wordt aangepast, waardoor ook de oorlogsmisdrijven die dateren van ná de Tweede Wereldoorlog niet meer verjaren na 24 jaar en dus voortaan voor altijd kunnen worden vervolgd. 
In werkelijkheid blijkt de situatie iets anders.
Nederlandse infanteristen, die de andere kant van de rivier alvast moeten bezetten, waden naast een vernielde houten brug in colonne door de Serajoe-rivier op weg naar Tjilatjap, Midden-Java, Indonesië, 27 of 28 juli 1947.
© Hugo Wilmar / Nationaal Archief / Collectie Spaarnestad
De Nederlandse Verjaringswet treedt uiteindelijk op 8 april 1971 in werking, enkele maanden voordat de meeste Indische oorlogsmisdrijven volgens de oude wetgeving zouden verjaren. Het lijkt niet meer dan logisch dat ook Indische oorlogsmisdrijven onder die nieuwe wet zouden vallen, maar daar denkt de Nederlandse regering in 1969 anders over. Dat blijkt uit de notulen van de ministerraads-vergaderingen uit 1969 die zich bevinden in het Nationaal Archief in Den Haag, evenals het dossier over de Verjaringswet van het ministerie van Justitie. De stukken van de Verjaringswet zijn pas in 2008 overgebracht naar het Nationaal Archief, maar zijn nog nooit in de openbaarheid gekomen.
Dat geldt ook voor de documenten in het dossier over de Verjaringswet waaruit blijkt dat ambtenaren bij Justitie al vanaf het allereerste begin haarfijn op het netvlies hadden dat ook de ‘Indische oorlogsmisdaden’ direct in beeld zouden komen bij deze wet. 
‘De voorgestelde uitsluiting van de verjaring strekt zich niet uit tot mogelijke oorlogsmisdrijven, gepleegd in Nederlands-Indië gedurende de politionele acties’, schrijft mr. W. Breukelaar, een hoge adviseur van de minister van Justitie, in februari 1969 in een notitie voor de minister.
Puntsgewijs schetst hij waarom de voorgestelde wettekst volgens hem simpelweg niet van toepassing zal zijn op de Indische oorlogsmisdrijven. De Verjaringswet brengt namelijk een wijziging aan in de Wet oorlogsstrafrecht die dateert van 1952, dus van na de koloniale oorlog in Indonesië die tussen 1945 en 1949 werd uitgevochten. Die wet heeft volgens de hoge ambtenaar geen terugwerkende kracht. Om die reden is de Verjaringswet simpelweg niet van toepassing op de Indische oorlogsmisdrijven, zo stelt de ambtelijk adviseur. Door deze wetgevingstechniek – aansluiten bij een wet uit 1952 – zouden de Indische oorlogsmisdrijven vanzelf tussen 1971 en 1973 verjaren. De kwestie van de Indische oorlogsmisdrijven lost zich volgens de ambtenaar daarmee vanzelf op.
Minister Carel Polak van Justitie neemt in 1969 de door zijn ambtenaren opgestelde concept-wettekst ongewijzigd over en stuurt die aan de ministerraad. De begeleidende brief – waaraan ambtenaren nog flink hadden geschaafd – opent vrijwel direct met een overdenking over de nazi-misdaden, de oorspronkelijke aanleiding van de Verjaringswet: ‘Het is niet te verwachten en ook niet te hopen, dat er nog processen tegen oorlogsmisdadigers uit de Tweede Wereldoorlog in ons land moeten worden aangespannen’, schrijft Polak, die de oorlog zelf in de onderduik overleefde. Het getuigt van een weinig enthousiaste houding bij Justitie waar het gaat om het vervolgen van nazi-misdadigers.
In de begeleidende brief legt Polak uit dat het wetsvoorstel simpelweg ‘niet van toepassing’ is op de Indische oorlogsmisdaden en gebruikt daarbij de redenering uit de ambtelijke notitie van zijn hoge adviseur dat de Wet oorlogsstrafrecht dateert van 1952. Het eveneens door Polak aan de ministerraad meegestuurde concept-Memorie van Toelichting – de officiële toelichting die ook bestemd is voor het parlement – bevat deze cruciale passage uit ambtelijke notitie echter niet. In de Memorie van Toelichting wordt met geen woord gerept over Indonesië. Nergens staat in het stuk dat het de bedoeling is dat de Verjaringswet niet van toepassing is op de Indische oorlogsmisdrijven.
In de ministerraad komt op 9 mei de wet – inclusief concept-Memorie van Toelichting – aan de orde. Het is bijna een hamerstuk. Geen van de aanwezige ministers vraagt naar de Indische oorlogsmisdrijven, zo blijkt uit de notulen van de ministerraad met daarop het stempel ‘zeer geheim’. Die vergadering wordt geleid door Piet de Jong, sinds 1967 premier namens de KVP en in de voorgaande jaren minister van Defensie. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij onderzeebootcommandant en in 1948 werd hij adjudant van de minister van Marine, in de periode van de tweede politionele actie. De Jong stelt de aanwezige ministers zonder omhaal voor akkoord te gaan met de Verjaringswet. Dat doen zij unaniem.
Zo zet de regering-De Jong haar handtekening onder een wet die ervoor moet zorgen dat de omvangrijkste oorlogsmisdrijven uit de naoorlogse Nederlandse geschiedenis voor altijd onbestraft blijven. En dat zonder dat de wet of de Memorie van Toelichting daar zelf iets over zegt. Nu moet de wet nog zo geruisloos mogelijk door het parlement worden geloodst. ‘Dit zou in de Kamer nog wel een moeilijk punt kunnen worden’, schrijft minister Polak erover aan de ministers.
Eerst moet de regering echter nog een andere hobbel nemen: de Raad van State, die standaard advies uitbrengt over nieuwe wetgeving. De twee inmiddels vergeelde velletjes met het advies van de Raad zitten ook in het dossier bij het Nationaal Archief, gedateerd op 24 juni 1969. Ook dit advies is nog nooit in de openbaarheid geweest. De Raad van State geeft aan ‘zich te kunnen verenigen’ met de wet, maar voegt daar de betekenisvolle observatie aan toe dat het wetsvoorstel wel ‘de vraag doet rijzen, welk standpunt de regering inneemt ter zake van de verjaring van eventuele – nog niet vervolgde – misdrijven, gepleegd in Indonesië in de periode 1945-1949’. Oftewel: geldt deze wet ook voor de Indische oorlogsmisdrijven?
Om vervolgens zelf antwoord te geven op die vraag, namelijk dat ten aanzien van de betrokken militairen onder Nederlands gezag ‘te dezen een gelijke rechtsbedeling voorop zal moeten staan’. 
Uit dit advies van de Raad van State kun je concluderen dat de Verjaringswet volgens de Raad ook van toepassing kan zijn op de Indonesische oorlogsmisdaden en dat daarvoor dan ook geldt dat ze nooit kunnen verjaren.
Het advies krijgt extra betekenis door de handtekening eronder van de vicevoorzitter van de Raad van State, de voormalige KVP-premier Louis Beel. Hoewel de koning formeel voorzitter is, heeft de vicevoorzitter de feitelijke leiding van het instituut dat al sinds 1531 bestaat. Mede vanwege Beels betrokkenheid bij vele kabinetsformaties wordt hij ook wel de ‘onderkoning’ van Nederland genoemd, lang voordat zijn latere opvolger Herman Tjeenk Willink die informele titel zou krijgen. Nog veel belangrijker is dat Beel van 1946 tot 1948 minister-president was. Onder zijn verantwoordelijkheid vond in 1947 de eerste politionele actie plaats, inclusief de ‘misdrijven’ waaraan hij zelf refereert in zijn advies. Vervolgens was Beel van 1948 tot 1949 Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon in Nederlands Oost-Indië, het hoogste Nederlands gezag in de kolonie. Als zodanig droeg hij ook verantwoordelijkheid voor de tweede politionele actie van 1948 tot 1949.
Het is juist die politiek eindverantwoordelijke van toen die – als formeel ondertekenaar van het advies van de Raad van State – de regering erop wijst dat de Verjaringswet er mogelijk helemaal niet voor zorgt dat de Indische oorlogsmisdrijven verjaren. Dat advies zal met weinig enthousiasme zijn begroet door premier De Jong. Vooral ook omdat Beel in zijn korte brief stelt dat het ‘aanbeveling verdient’ om ‘in de Memorie van Toelichting omtrent het aangesneden onderdeel de nodige mededelingen te doen’. Zo krijgt de regering de dringende suggestie om expliciet aan het parlement te melden of de Verjaringswet ervoor zorgt dat ook de Indische oorlogsmisdrijven nooit meer verjaren.
Op Justitie wordt besloten het advies van de Raad van State simpelweg terzijde te schuiven. In zijn formele aanbiedingsbrief – die het parlement evenmin te zien krijgt – gaat minister Polak slechts heel kort in op de inhoud van het advies. Hij schetst hoe tijdens het Kamerdebat over de Excessennota nog geen twee maanden eerder de vraag aan de orde kwam of ‘nog strafvervolgingen zouden moeten worden ingesteld’ van ‘in Indonesië voorgekomen excessen’. ‘Regering en Kamer bleken eenstemmig in een ontkennende beantwoording. In verband daarmede acht de ondergetekende een uiteenzetting als door de Raad van State bedoeld thans niet nodig’, schrijft hij. Polak verwijst het advies van de Raad van State wel erg makkelijk naar de prullenmand. Geen enkele partij eiste destijds dat vervolging werd ingesteld, maar dat is toch wat anders dan het bewust laten verjaren van oorlogsmisdrijven.
Niemand zal in die jaren kennisnemen van het saillante advies van de Raad van State en de keuze van Polak om het te negeren. Adviezen van de Raad van State zijn nog geheim, zelfs voor de Tweede en Eerste Kamer. Pas vanaf 1980, met de inwerkingtreding van de Wet openbaarheid van bestuur, worden adviezen samen met het wetsvoorstel naar de Tweede Kamer gestuurd en voor iedereen openbaar. In 2008 komt het advies als deel van het dossier over de Verjaringswet terecht bij het Nationaal Archief.
V.l.n.r. premier Piet de Jong en de ministers Joop Bakker (Verkeer en Waterstaat), Johan Witteveen (Financiën) en Carel Polak (Justitie). Aankomst bij de Trêveszaal voor een kabinetsberaad. Den Haag, 6 januari 1969.
© Dick Coersen / ANP
In de Tweede Kamer kraait geen haan naar de Indische oorlogsmisdaden. De wet wordt na een debat over andere aspecten van de Verjaringswet ‘zonder hoofdelijke stemming’ aangenomen en doorgezonden naar de Eerste Kamer. Daar wordt Polak wél het vuur aan de schenen gelegd over de Indische oorlogsmisdrijven, zij het zeer kort en bondig. 
De Commissie van Justitie – met daarin de justitiewoordvoerders in de senaat – vragen de minister schriftelijk of de wet ook geldt voor de Indische oorlogsmisdrijven. 
De minister legt in het Memorie van Antwoord beknopt uit dat dit niet het geval is omdat premier De Jong eerder tijdens het excessendebat heeft verklaard dat geen strafrechtelijke vervolging van ‘excessen’ zal plaatsvinden.
‘Er werd toen gesteld: we vervolgen de daders niet en daarom verjaren deze misdaden zelf ook. Dat is alsof ik zou zeggen: jij pleegde veel inbraken, maar niemand deed aangifte en daarom is wat jij deed niet strafbaar’
‘Gelijke monniken, gelijke kepie, gaat weer eens niet op’, reageert oud-verzetsstrijder en PSP-senator Hein van Wijk teleurgesteld, daarbij met een kwinkslag verwijzend naar de benaming van een militair hoofddeksel. PVDA-senator Edward Brongersma constateert ook dat de minister met twee maten meet en vraagt deze waar ‘het grote verschil zit’ tussen de oorlogsmisdrijven uit de Tweede Wereldoorlog en die uit Nederlands-Indië. Toch verklaart Brongersma afsluitend ‘van harte’ voor de Verjaringswet te zullen stemmen.
Andere senatoren zwijgen volledig over Indonesië. De minister wijst Van Wijk en Brongersma er tijdens de mondelinge behandeling op dat de ‘gehele Tweede Kamer’ het besluit van de regering om Indische oorlogsmisdrijven niet te vervolgen in 1969 al heeft ‘gebillijkt’. Om die reden heeft het volgens Polak ‘geen zin’ om de verjaring daarvan nu uit te sluiten. ‘Is dat niet meer een politieke dan een juridische beslissing?’ vraagt Van Wijk aan de interruptiemicrofoon. De minister komt met een opmerkelijk regentesk antwoord: ‘Het was inderdaad een politieke beslissing die overigens ook moet worden uitgevoerd.’ Polak stelt verder dat het bij de Indische oorlogsmisdrijven om ‘individuele daden ging, tegen de wil en opzet van degenen die de leiding hadden’.
Volgens historicus Rémy Limpach, die meewerkt aan het door de regering gefinancierde onderzoek naar de koloniale oorlog in Indonesië, houdt deze bewering over de structuur van de wandaden geen stand. 
‘Van hogerhand werd dit gebruik van extreem geweld openlijk of oogluikend toegestaan’, schrijft hij in zijn proefschrift. 
In zijn werkkamer in de Frederikkazerne van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie, waar hij tegenwoordig werkt, licht hij toe waarom het ‘extreme geweld’ geen toevallig bijproduct van het Nederlandse optreden in Indonesië was: ‘Menig hoge commandant in Indonesië was ervan overtuigd dat de gestelde militaire doelen onder de toenmalige omstandigheden niet konden worden bereikt zonder het toepassen van extreem geweld.’
‘Ook voor de politiek verantwoordelijken in Den Haag moet het na verloop van tijd duidelijk zijn geweest dat ze werden misleid door generaal Spoor die maar bleef beloven dat zijn manschappen zich in de toekomst netter zouden gedragen’, zegt Limpach. 
‘Zo was bij de Haagse bewindslieden sprake van een niet wíllen weten. Zij hebben geen bezwaar aangetekend, verzuimd in te grijpen en later ook nog eens ontkend dat ze het hebben geweten. Daarmee droegen zij in ieder geval de politieke verantwoordelijkheid voor een beleid waarvan het extreme geweld een vast onderdeel vormde.’
Dergelijke bespiegelingen komen in 1971 niet aan de orde. Ook in de Eerste Kamer wordt de Verjaringswet ‘zonder hoofdelijke stemming aangenomen’. Geen van de senatoren voelt de behoefte om het minister Polak echt moeilijk te maken. Twee dagen later, op 9 april 1971, staat de wet in het Staatsblad en treedt in werking.
Decennialang spreekt vrijwel niemand over de vervolging van Indische oorlogsmisdrijven, althans niet publiekelijk. Pas in augustus 1995 komt het onderwerp weer op de parlementaire agenda, na een televisiedocumentaire bij RTL van journalist Alfred Edelstein over de bloedige massa-executies in Rawagede in 1947. Kamerleden vragen de regering om een ‘nader onderzoek’. Minister Winnie Sorgdrager van Justitie antwoordt dat vervolging simpelweg ‘niet meer mogelijk’ is. De regering heeft immers in 1971 tijdens het Kamerdebat over de Verjaringswet het standpunt ingenomen dat de ‘misdrijven’ die tussen 1945 en 1949 in Indonesië zijn gepleegd moeten verjaren, waardoor ze nooit meer vervolgd kunnen worden. Om die reden is in 1995 vervolging ook niet meer mogelijk. De Kamer neemt genoegen met haar antwoord en het onderwerp van de Indische oorlogsmisdrijven is weer van tafel.
Pas in januari 2012 komt de kwestie opnieuw in beeld als de stichting Comité Nederlandse Ereschulden, die opkomt voor Indonesische slachtoffers en hun nabestaanden, bij monde van voorzitter Jeffry Pondaag aangifte doet bij het Openbaar Ministerie in Arnhem vanwege het bloedbad in Rawagede. Drie maanden later verklaart de Arnhemse hoofdofficier Nicole Zandee van vervolging af te zien met het verjaringsargument, mede met verwijzing naar de redenering van Sorgdrager. Ze zegt daarbij dat ze zich kan voorstellen dat haar besluit voor de Indonesische slachtoffers ‘zeer onbevredigend is, temeer daar de overwegingen zuiver juridisch van aard zijn’. Zo huldigt zowel de Nederlandse regering als het OM tot op heden de stelling dat de Indische oorlogsmisdrijven verjaard zijn, met verwijzing naar de Verjaringswet.
‘Deze geschiedenis laat in de eerste plaats iets heel wezenlijks zien over de manier waarop we in Nederland omgaan met pijnlijke hoofdstukken uit de vaderlandse historie’, zegt hoogleraar rechtsfilosofie Wouter Veraart in een vergaderzaaltje van de Amsterdamse Vrije Universiteit. ‘De regering kiest in 1971 voor een mistige juridische constructie om de schandvlek van de Indische oorlogsmisdrijven voor altijd te doen vergeten. De Verjaringswet is er expliciet op gericht om oorlogsmisdrijven niet te laten verjaren. Met een ondeugdelijke redenering probeert de regering de wet zo uit te leggen dat zij precies het tegenovergestelde zou bewerkstelligen voor bepaalde oorlogsmisdrijven.’
Volgens Veraart is het typerend voor Nederland dat niet in alle openheid is gekozen voor een amnestieregeling, zoals Frankrijk deed voor begane oorlogsmisdrijven tijdens de koloniale oorlog in Algerije. ‘Een amnestiewet is een juridisch instrument waarmee de nationale wetgever mensen glashelder van hun strafrechtelijke aansprakelijkheid ontslaat’, schetst hij. ‘Los van de vraag of een dergelijke regeling wenselijk of verdedigbaar is, maakt het helder dat daders daardoor niet meer vervolgbaar zijn voor wat ze hebben gedaan. Het wordt ze als het ware strafrechtelijk kwijtgescholden. Dat gebeurt juist niet in Nederland in 1971.’
Veraart constateert dat minister Sorgdrager in 1995 en het OM in 2012 de Verjaringswet vooral ‘wetshistorisch’ interpreteren. ‘Daarbij kijk je naar de bedoeling van de wetgever tijdens de totstandkoming van de wet. Dat is een van de manieren om een wet te interpreteren, maar die leidt niet altijd tot een eenduidige conclusie en is bovendien beperkt houdbaar.’
Het hele wetgevingstraject overziend blijkt onmiskenbaar dat er ook al in 1971 verschillende visies waren op de Verjaringswet en op de uitleg ervan, concludeert Veraart als hij het advies van de Raad van State krijgt voorgelegd, dat ook hij nooit eerder heeft gezien. ‘Dit advies is extra betekenisvol omdat het gaat om de Raad van State, niet zomaar een adviesorgaan. Daarnaast is er dan nog de kritiek die klinkt vanuit de Eerste Kamer, en het opmerkelijke gegeven dat er noch in de Memorie van Toelichting, noch in de Tweede Kamer iets over de toepasselijkheid op de Indische oorlogsmisdaden wordt gezegd.’
De interpretatie van de Verjaringswet die door de toenmalige regering in de Eerste Kamer is gebezigd is volgens de hoogleraar ‘inhoudelijk ondeugdelijk’. ‘Toen werd gesteld: we vervolgen de daders niet en daarom verjaren deze misdaden zelf ook. Dat is geen sluitende redenering. Het is net alsof ik zou zeggen: jij pleegde veel inbraken, maar niemand deed aangifte en daarom is wat jij deed helemaal niet strafbaar. Dat klopt gewoon niet.’ Voor Veraart staat allerminst vast dat de Indische oorlogsmisdrijven zijn verjaard. ‘In de totstandkomingsgeschiedenis speelt meer dan wat de minister van Justitie en de premier destijds in de senaat hebben gezegd, in de toenmalige politieke context. Er klinken meerdere stemmen en er wordt vooral veel gezwegen. Dat weegt allemaal mee. Die bredere blik, zowel op de wetshistorie als op de bedoeling van deze wet, ontbreekt in het verhaal van het OM.’
Premier Piet de Jong bij de behandeling van de excessen tijdens de politionele acties in de Tweede Kamer. Den Haag, 25 maart 1969
© Dick Coersen / ANP
Tom Barkhuysen, hoogleraar staats- en bestuursrecht in Leiden en advocaat bij Stibbe, kijkt daar heel anders tegenaan. ‘De bedoeling die de wetgever heeft bij een wet is in deze casus echt heel belangrijk’, zegt hij. ‘De regering is daar in dit geval klip en klaar over geweest tijdens de parlementaire behandeling. Hier speelt bovendien het belang van de rechtszekerheid van mogelijke daders. Als de regering toen verklaarde dat het de bedoeling is dat verjaring nog steeds van toepassing is op de misdrijven in Indonesië, moeten mogelijke verdachten daarop kunnen vertrouwen.’
Daar staan uiteraard de belangen van de slachtoffers tegenover. ‘Maar het rechtszekerheidsbeginsel wint het hier omdat het gaat om strafrechtelijke vervolging. Aan de voorzienbaarheid daarvan worden zware eisen gesteld’, zegt Barkhuysen. Het advies van de Raad van State vormt slechts een ‘klein gewichtje’ in de discussie over de Verjaringswet. Het belang ervan zou volgens Barkhuysen iets groter zijn geweest als het advies in 1969 al openbaar was geweest en dus ook door de Kamer was meegenomen in de afweging.
‘Cruciaal is dat de interpretatie van de Verjaringswet door de toenmalige regering simpelweg niet deugt’, zegt Harmen van der Wilt, hoogleraar internationaal strafrecht aan de Universiteit van Amsterdam. Dat het OM in 2012 deze argumentatie met grote stelligheid herhaalde, zegt volgens hem niet zoveel. ‘Ik word altijd heel achterdochtig als het Openbaar Ministerie met zoveel aplomb een eigen waarheid poneert.’
Van der Wilt stelt ernstige vraagtekens bij de argumentatie van minister Polak van Justitie dat alleen oorlogsmisdrijven van ná 1952 vallen onder de Verjaringswet. Omdat de Indische oorlogsmisdrijven dateren van vóór 1952 zouden die daarom wel gewoon verjaren. ‘Dat is zeker niet automatisch het geval’, zegt hij. Doorslaggevend is volgens hem dat de Verjaringswet ‘onmiskenbaar’ beoogt het verjaren van oorlogsmisdrijven te stoppen, zoals ook rechtsfilosoof Veraart stelt. ‘Als je wilt regelen dat oorlogsmisdrijven van een bepaalde oorlog daarvan worden uitgezonderd, wat op zich al zeer opmerkelijk is, moet je daar zeer expliciet over zijn en dat uitgebreid motiveren. Dat gebeurt hier niet. Het is allemaal heel schimmig en onduidelijk geregeld. Om die reden zou ik zeggen dat deze wet ook gewoon van toepassing is op de oorlogsmisdrijven in Indonesië.’
Nederland is bepaald niet de enige voormalige koloniale macht met een problematische verhouding tot de eigen geschiedenis. Ook voormalige grootmachten als het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk kozen er na de dekolonisatie voor om eigen militairen niet te vervolgen. De Nederlandse houding kan dan ook worden geplaatst in een Europese context.
‘Duidelijk is dat eind jaren zestig de Indische oorlogsmisdrijven door de Nederlandse regering werden gezien als inhumanity in the service of civilisation. 
Daarom waren die toegestaan en mochten niet worden vervolgd’, zegt Wouter Veraart. ‘Het pijnlijke bij de totstandkoming van de Verjaringswet is dat het allemaal zo rommelig en bijna stiekem is gebeurd. Als je dan vindt dat die Indische oorlogsmisdrijven juist móeten verjaren, regel dat dan expliciet in een wet en ga met de billen bloot. Het is nog steeds niet fraai, maar dan kun je in ieder geval wijzen naar een democratisch tot stand gekomen wet waar het duidelijk in staat.’ De kern is natuurlijk, verzucht hij, ‘dat de verantwoordelijken voor de Nederlandse misdaden in Indonesië al in de vorige eeuw vervolgd hadden moeten worden. Vooral daarom ook is deze zaak beschamend.’