Opinie: ‘Dat Schiphol XR-demonstranten tien jaar de toegang ontzegt om protest tegen veelvliegen, is een aanval op het demonstratierecht’
Omdat klimaatactivisten er de orde en veiligheid zouden hebben verstoord, heeft Schiphol ze voor jaren aan toegangsverboden opgelegd. Een inperking van het demonstratierecht, zegt Simone Wiegman van Extinction Rebellion – en vooral een poging om tegengeluid te verstommen.
Schiphol heeft onlangs 36 klimaatactivisten toegangsverboden van vijf en tien jaar opgelegd, omdat zij achter de security wilden protesteren tegen het Frequent Flyerprogramma van KLM. Extinction Rebellion (XR) noemt dit een gevaarlijke onderdrukking van het demonstratierecht en een disproportionele beperking van de bewegingsvrijheid.
XR demonstreerde op 8 maart voor de twaalfde keer vreedzaam tegen Flying Blue, het spaarprogramma van KLM dat veelvliegen beloont. Het demonstratierecht houdt in dat je mag demonstreren op een afstand binnen zicht en gehoor van het onderwerp van je demonstratie, ook wanneer dat zich op een privéterrein bevindt. In dit geval is de Frequent Flyer Lounge, waar KLM ‘elite’-passagiers die veel vliegen verwent met gratis hapjes en drankjes, de meest logische plek om te demonstreren.
Dit is een ingezonden bijdrage
Dit artikel is een ingezonden bijdrage, geschreven door Simone Wiegman. Zij is oud-werknemer van KLM en actief binnen het XR-campagneteam Stop Flying Blue.
Schiphol heeft eerder het zicht op onze demonstraties beperkt met schermen rondom de actieplekken. Op 14 december besloot de burgemeester van Haarlemmermeer, Marianne Schuurmans, om onze openbare demonstratie slechts onder een viaduct, ver buiten Schiphol Plaza, toe te staan. Nu gaat Schiphol nog een stap verder door demonstranten jarenlang de toegang te ontzeggen.
Oordeel rechter
Als vertegenwoordigers van de overheid mogen burgemeesters bij ernstige verstoringen van de openbare orde voor maximaal negentig dagen gebiedsverboden opleggen, denk bijvoorbeeld aan voetbalhooligans. Dit mag echter niet worden misbruikt om vreedzame demonstranten hun demonstratierecht te ontnemen.
Onlangs oordeelde de rechter dat de burgemeester van Haarlemmermeer onterecht een gebiedsverbod had opgelegd aan twee demonstranten: ‘De burgemeester heeft niet voldoende aangetoond dat de activisten de openbare orde hebben verstoord (...)’.
Het is dan ook opvallend dat Schiphol, dat in dezelfde gemeente ligt en waarvan de overheid voor 92 procent eigenaar is, nu klimaatactivisten toegangsverboden oplegt die ook nog eens twintig tot veertig keer zo lang zijn.
Reactie Schiphol
Schiphol zegt in een reactie het recht op demonstratie te respecteren. ‘Dat is een belangrijk democratisch recht en wij stellen ons bij verzoeken tot demonstraties altijd constructief op. We faciliteren demonstraties, zolang die binnen de regels en op de afgesproken locaties plaatsvinden.’
‘Op 8 maart 2025 hebben 30 tot 40 personen geprobeerd om ongeoorloofd toegang te krijgen tot het beveiligde gebied van Schiphol. Dit is strafbaar volgens de wet en een ernstige overtreding van onze huisregels. Om de veiligheid van de luchthaven, de orde en het belang van reizigers te waarborgen, hebben we daarom besloten een gebiedsverbod op te leggen aan deze personen. Zij mogen voor een periode van vijf tot maximaal tien jaar niet meer in het beveiligde gebieden van Schiphol komen. De publieke gebieden van de luchthaven blijven voor hen wel toegankelijk.
Van strafbare feiten doen we tevens aangifte bij de Koninklijke Marechaussee. Het opleggen van een gebiedsverbod is een besluit dat we niet lichtzinnig hebben genomen. Maar in dit geval vinden wij dat we die grens moeten trekken.’
Beperking in ‘essentiële’ mobiliteit?
Schiphol beweert dat het een kritieke functie heeft, omdat de luchthaven Nederlanders met de rest van de wereld verbindt: ‘Mobiliteit is essentieel voor mens en maatschappij.’ Maar uit onderzoek van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid bleek onlangs dat lang niet alle Nederlanders gebruikmaken van Schiphol.
De helft van alle Nederlanders vloog niet. Slechts 25 procent van de Nederlanders is verantwoordelijk voor 75 procent van alle vluchten. Schiphol beperkt nu activisten in – volgens hen – onmisbare mobiliteit, omdat zij kritiek hebben op het belonen van extreem vlieggedrag.
Volgens Schiphol hebben de demonstraties ‘de orde en veiligheid binnen het luchthavengebied verstoord en overlast veroorzaakt’. De overlast was echter telkens zeer gering, en dat is geen toeval. Onze campagne richt zich niet tegen passagiers of personeel, maar tegen een systeem dat veelvliegen beloont. En hoewel demonstraties overlast mogen veroorzaken, konden in dit geval alleen enkele veelvliegers geen koffie drinken in de lounge.
Bioscoopkaartje ‘veiliger’ dan boardingpass
Verder blijkt uit niets dat Schiphol eerder grote zorgen had over de veiligheid. Tot onze eigen verbazing bleek al tijdens de eerste demonstratie dat het mogelijk was om met tientallen activisten achter de security te komen op één annuleerbaar ticket. In tegenstelling tot een simpel bioscoopkaartje waren de QR-codes op boardingpasses vele malen te gebruiken.
Er werd nauwelijks gecontroleerd of de naam op de boardingpass overeenkwam met het ID. Sterker nog, bij constatering hiervan in december werd meerdere activisten een fijne demonstratie toegewenst door de Koninklijke Marechaussee. Het toegangsverbod is eerder ingegeven door de wens om tegengeluiden te verstommen, dan door zorgen om de veiligheid.
Deze week werd bekend dat de CO2-uitstoot van de Nederlandse luchtvaart het hoogste niveau ooit heeft bereikt. KLM en Schiphol claimen dat technologische stappen de luchtvaart kunnen verduurzamen, maar de emissiereducties die zij hiermee bereiken, zijn veel te klein.
Reducties worden overschaduwd door ongebreidelde groei, wat Schiphol zelf ook toegeeft: ‘Als de luchtvaart met de huidige snelheid blijft doorgroeien, gaan wij onze klimaatdoelen niet halen.’ De enige échte oplossing is krimp.
Hoe meer uitstoot, hoe meer voordeel
Groei van de luchtvaart ontstaat niet vanzelf, maar wordt aangejaagd door KLM. Met marketing stimuleert en normaliseert KLM veelvliegen van een kleine groep reizigers. Spaarprogramma Flying Blue is hiervan het meest extreme voorbeeld. Dit programma beloont mensen die al bizar veel vliegen met éxtra gratis vluchten. Hoe meer CO2 iemand uitstoot, hoe meer voordeel.
Het is tijd dat Schiphol stopt met het criminaliseren van vreedzaam protest en ook haar eigen rol in de klimaatcrisis onder ogen ziet. Het zou Schiphol sieren om de toegangsverboden in te trekken en in plaats daarvan de huurcontracten van KLM’s lounges op te zeggen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.