Eerste Israëliërs emigreren vanwege zorgen over rechtsstaat: ‘Hier wil ik geen kinderen krijgen’
Het Israëlische Hooggerechtshof behandelt dinsdag de wet die de macht van datzelfde hof stevig inperkt. De angst voor de vergaande juridische hervormingen is zo groot dat eenderde van de Israëliërs overweegt te emigreren. ‘Dit wordt een religieus land.’
Door Sacha Kester
Fotografie Elisa Maenhout
De katten struinen onrustig door de spullen die Noya Shkolnik grofweg in twee stapels verdeelt: wat kan hier blijven en wat gaat mee in de koffer? Ze heeft nog een paar dagen om de puinhoop weg te werken, daarna stapt ze op het vliegtuig. ‘Voorgoed’, zegt ze. ‘In Israël wil ik niet meer blijven.'
Natuurlijk heeft ze er lang over gedaan om de knoop door te hakken. Shkolnik is geboren en getogen in Tel Aviv, een kosmopolitische stad aan de Middellandse Zee waar het leven hard kan zijn, maar ook warm en levendig. ‘Ik heb er altijd van gedroomd een tijdje in het buitenland te wonen’, vertelt de 32-jarige vrouw, ‘maar nu de regering vergaande juridische hervormingen wil doorvoeren, ondanks de massale protesten, is het tijd om te gaan. Hier wil ik geen kinderen krijgen.’
Noya Shkolnik heeft haar spullen al gepakt. Ze emigreert naar Berlijn. 'Zonder Hooggerechtshof kan een agressieve regering de gekste wetten doorvoeren.'
Shkolnik is niet de enige die vertrekt; volgens een peiling overweegt maar liefst eenderde van de Israëliërs om zijn koffers te pakken. Amichai Zilberberg, een jurist die mensen met Poolse wortels helpt om de Poolse nationaliteit te verkrijgen, ziet een enorme toename in het aantal aanvragen sinds de nieuwe regering eind vorig jaar is aangetreden.
‘Bij elke stap die de regering zet, krijg ik een nieuwe hausse van telefoontjes’, vertelt hij. ‘Mensen zijn in paniek, je hoort de wanhoop in hun stem. Polen is ook geen democratische heilstaat, maar omdat het bij de Europese Unie hoort, kun je je met een Pools paspoort ook elders in de EU vestigen.’
OVER DE MAKERS
Sacha Kester schrijft voor de Volkskrant over België, Israël en het Midden-Oosten. Eerder was ze correspondent in India, Pakistan en Libanon.
Elisa Maenhout (Gent, 1997) is een Belgische fotografe. Haar werk kenmerkt zich door een warme blik op mens en maatschappij. Sinds 2022 fotografeert zij in opdracht voor de Volkskrant.
‘Een soort verzekeringspolis’
Yoav Stern, eigenaar van een kantoor dat Israëliërs met Duitse, Poolse en Roemeense wortels helpt om de nationaliteit van hun voorouders te verkrijgen, ziet hetzelfde. ‘Voor de verkiezingen namen er twee tot drie mensen per dag contact met mij op’, zegt hij. ‘Sinds deze regering aan de macht is, zijn het er vijftien tot twintig. Dat heb ik nooit eerder gezien. Niet tijdens een golf terroristische aanslagen, niet bij andere politieke onrust.’
Het wil niet zeggen dat iedereen daadwerkelijk zijn koffers pakt, benadrukt Stern. ‘Mensen zien het als een soort verzekeringspolis. Zodat ze met hun gezin wegkunnen als ze hier voor zichzelf geen toekomst meer zien.’ Maar het is een polis met een prijskaartje: het hele proces kost zo’n 1.500 euro per persoon. ‘Dat doe je als gezin alleen als je echt vreest dat het nodig kan zijn.’
Vorige maand voerde de Israëlische regering de eerste nieuwe wet door die de macht van het Hooggerechtshof moet inperken. Die hervormingen waren tijdens de verkiezingscampagnes vorig jaar helemaal niet ter sprake gekomen en ze stonden ook niet in de verkiezingsprogramma’s van de gekozen partijen. Maar zodra de nieuwe, uiterst rechtse coalitie op het pluche was gehesen, werd er vaart achter gezet.
Liberaal en seculier Israël schrok zich kapot en ging massaal de straat op om te demonstreren. ‘Dit ondermijnt de democratie’, zegt Shkolnik. ‘Ons systeem kent weinig checks-and-balances en zonder Hooggerechtshof kan een agressieve regering de gekste wetten doorvoeren die de rechten van vrouwen, Arabieren, de lhbti-gemeenschap of wie dan ook afneemt. Dan leven we in een dictatuur.’
Op het balkon staat de Israëlische vlag die haar ouders elke zaterdag meenemen naar de demonstratie tegen de hervormingen. ‘Zij geloven dat ze het tij nog kunnen keren, maar ik geef het op’, verzucht Shkolnik. Ze vertrekt met haar twee katten naar Berlijn, de stad waarvandaan haar overgrootouders door de nazi’s werden afgevoerd naar de vernietigingskampen. Haar broer volgt volgend jaar. ‘Hij is homoseksueel en vreest hier voor zijn toekomst.’
Hele vriendenclub praat over vertrek
Op het strand van Tel Aviv lijkt de paniek ver weg. Aan het begin van de avond staat de zon laag en is de ergste hitte verdreven. Jonge lichamen flaneren in strings langs de Middellandse Zee, duiken naar een volleybal of liggen tegen elkaar in het zand. Vrijwel iedereen die je hier aanspreekt, demonstreert tegen de hervormingen. ‘Omdat we dit leven, deze vrijheid niet willen verliezen’, zegt Elior, een twintiger die zijn achternaam liever niet noemt.
Zijn hele vriendenclub praat over vertrekken, vertelt hij. ‘De meesten van ons hebben een dubbel paspoort, dat geeft een veilig gevoel. We kunnen weg als het hier te gek wordt.’
Volgens Maya, een dertiger die met haar geliefde op het strand zit, zijn jongeren echt de klos. ‘Het gevoel van veiligheid is weg: het idee dat we ook in de toekomst rechten hebben, onze eigen keuzen kunnen maken, en een welvarend land blijven.’ Maar nee, vertrekken zal zij niet. ‘Ik blijf om te vechten!’
Jongeren op het strand van Tel Aviv. ‘Het gevoel van veiligheid is weg: het idee dat we ook in de toekomst rechten hebben, onze eigen keuzen kunnen maken.’
‘Het gebeurt zelden dat mensen daadwerkelijk om politieke redenen emigreren’, zegt Sergio DellaPergola, emeritus hoogleraar aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem. ‘In 2016 bijvoorbeeld, nadat Donald Trump de presidentsverkiezingen had gewonnen, zeiden veel Amerikanen te willen vertrekken. Dat is uiteindelijk niet gebeurd.
De economie is een veel betere indicator, legt hij uit: als die slecht is, zoeken meer mensen hun geluk elders. ‘En de Israëlische economie draait uitstekend.’
Toch maakt ook DellaPergola zich zorgen over het effect van de juridische hervormingen op de emigratie en de economie. ‘Als het tot een exodus komt, heeft dat verwoestende gevolgen voor sectoren als de hightech, de zorg en het hoger onderwijs.’ Hier werken mensen die de innovatie en ontwikkeling voortstuwen waarop de Israëlische economie drijft. Tegelijkertijd zijn dit degenen die zich niet zullen herkennen in een religieuze samenleving, en bovendien gemakkelijk in het buitenland aan de slag kunnen. ‘Zij zijn de eersten die vertrekken.’
‘Ik vrees vooral voor de positie van vrouwen’, zegt actrice en schrijver Nova Dobel. Ze voelt zich moe. Breekbaar. En dat is niet alleen vanwege de flinke griep die al dagenlang aanhoudt. ‘Israël wordt een religieus land: de ultra-orthodoxen en de religieuze nationalisten hebben de macht in handen. En ik vrees dat dit zo gaat blijven.’
Actrice en schrijver Nova Dobel verhuist naar Parijs. Het was geen makkelijk besluit. 'Ik vraag me soms af of ik niet moet blijven om te vechten.'
Religieus rechts groeit
Decennialang al vindt er in Israël een demografisch proces plaats en sinds de nieuwe regering is aangetreden, zijn de mogelijke consequenties daarvan plotsklaps duidelijk geworden. Ultra-orthodoxe joden en religieuze nationalisten hebben uiterst conservatieve waarden, en de laatste groep is bereid deze desnoods met geweld te verdedigen: tegen Palestijnen, maar ook tegen seculiere joden die zij minachtend ‘christenen’ noemen.
Deze twee groepen groeien snel omdat zij veel meer kinderen krijgen dan seculiere joden. Door hun toenemende aantal groeit ook de politieke macht van religieus rechts, en die wordt gebruikt om een zwaarder religieus stempel op de openbare ruimte te drukken.
Dobel ziet het langzaam gebeuren. Er zijn buschauffeurs die meisjes in zomershirtjes vragen om de schouders te bedekken, anders mogen ze niet instappen. En bij haar in de wijk, ‘en ja, hier wonen veel religieuze mensen, maar het is wel Tel Aviv’, ziet ze posters waarop de gezichten van vrouwen zijn zwart gemaakt. ‘Het jaagt me angst aan’, zegt ze, voorzichtig haar woorden kiezend. ‘Alsof vrouwen niet mogen bestaan.’
Ook Dobel heeft haar koffers gepakt: ze vertrekt op 2 oktober naar Parijs, om daar een nieuw leven op te bouwen. En dat valt haar zwaar. ‘Ik voel me soms een verrader. Vraag me af of ik niet moet blijven om te vechten. En ik hoop zo dat ik ernaast zit en dat ik over een paar jaar kan terugkeren. Maar ik vrees dat niemand het kan tegenhouden.’
HOOGGERECHTSHOF OORDEELT OVER EIGEN LOT
Het is een spectaculaire zitting: het Israëlische Hooggerechtshof komt dinsdag bijeen om te oordelen over een nieuwe wet die de macht van het Hooggerechtshof moet inperken.
Deze wet maakt een einde aan het criterium van ‘redelijkheid’. Rechters kunnen nu nog een streep zetten door plannen van de regering als het Hooggerechtshof deze onredelijk vindt. Bijvoorbeeld omdat een nieuwe wet te veel is gericht op politieke belangen van de coalitie, of omdat er te weinig rekening wordt gehouden met minderheden.
Volgens de regering horen niet-gekozen rechters geen veto uit te spreken over plannen waar een parlementaire meerderheid voor is – ook niet als rechters die plannen ‘onredelijk’ vinden. Volgens critici wordt het Hooggerechtshof met deze nieuwe wet gemuilkorfd en wordt de macht van de regering veel te groot.
Het is de eerste wet in een reeks rechtsstatelijke hervormingen die de regering van Benjamin Netanyahu wil invoeren. Zo wil de uiterst rechtse en ultra-orthodoxe coalitie ook invloed krijgen op de benoemingen van de rechters.
De situatie dinsdag is bizar omdat het Hooggerechtshof dus oordeelt over zijn eigen lot: als het geen juridische bezwaren voor deze nieuwe wet ziet, kan het hierna nooit meer over de redelijkheid van nieuwe wetten oordelen. Om de legitimiteit van de uitspraak te vergroten, zijn alle vijftien rechters opgeroepen.
-----------------------------------------------------------------------------------
My Comments :
I have never ever heard any protest from this spoiled group of relatively priviliged ofspring from "secular" western setler colonialists, when the Supreme Court - as it did (and still does) structurally - not rule in favor of / ruled against the rights of the indigenous Palestinians and now they are leaving because they do not get what they had been promised by their former governments.
Not excatly highly credible either, when all of a sudden the poor fate of "the Arabs" are (opportunistically) being deployed by this group as an argument, in favor of the continuation of the old system of basically racist judicials, that have been at the forefront of the chronic and cruel suppression of the indeginous people for so long.
politie dan wel of niet volgens die nieuwe wet handelen?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.