Chemiebedrijf DuPont kende risico’s van PFAS al decennia en zweeg
Vervuiling Uit vrees voor juridische aansprakelijkheid en hoge kosten hield DuPont informatie over de gevaren van PFAS achter, blijkt uit interne documenten die Zembla bemachtigde.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data101787346-2a313d.jpg)
Halverwege de jaren negentig van de vorige eeuw ontdekt chemiebedrijf Dupont dat haar teflonfabriek in Dordrecht het grondwater heeft vervuild. Over het hele terrein treffen onderzoekers PFAS aan. Het Amerikaanse bedrijf denkt dat die stoffen kunnen doordringen naar diepere bodemlagen, waar drinkwater wordt gewonnen.
Dat blijkt uit interne documenten die het televisieprogramma Zembla in handen heeft. Die laten zien dat DuPont de gezondheidsrisico’s van PFAS voor werknemers en omwonenden decennialang verzweeg en uitkomsten van onderzoeken verdraaide.
Over de vervuiling op het terrein treedt DuPont in contact met de provincie Zuid-Holland en de omgevingsdienst. De boodschap: geen zorgen, we installeren een systeem om verdere verontreiniging te beperken.
Maar DuPont zit ook in zijn maag met stortplaatsen buiten het fabrieksterrein, zoals bij de Biesbosch, waar het afval met PFAS heeft gestort. Het zou „ethisch het juiste zijn” om ook daar onderzoek te doen naar bodem en grondwater, schrijft een Nederlandse medewerker van de fabriek in Dordrecht in 1994 in een vertrouwelijke, interne brief. Maar ja, als er PFAS wordt aangetroffen, kan DuPont aansprakelijk worden gesteld en moet het bedrijf opdraaien voor de kosten.
Het is onduidelijk of DuPont dit vermoeden ooit met de Nederlandse autoriteiten heeft gedeeld. In latere plannen van het bedrijf om grondwater- en bodemvervuiling tegen te gaan, uit 1995, wordt er niet meer over de stortplaatsen gerept.
DuPonts berekenende omgang met stortplaatsen past in een patroon van het verhullen van schade aan milieu en gezondheid door PFAS. Terwijl het bewijs zich opstapelt dat PFAS giftig zijn, krijgen fabrieksarbeiders in Dordrecht van hun chefs te horen dat teflon zo veilig is dat je het op zou kunnen eten. Omwonenden wordt al helemaal niets verteld.
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/05/data101040051-197308.jpg)
‘The past is the past’
Zembla reconstrueerde wat DuPont wist over de risico’s van PFAS op basis van interne communicatie, onderzoeken en presentaties. Het gaat om honderden interne stukken van het bedrijf, die een periode omspannen van de jaren zestig tot 2006. Sommige documenten kwamen eerder via Amerikaanse rechtszaken naar buiten, andere waren tot nu toe onbekend. NRC heeft een deel van de stukken kunnen inzien.
DuPont heeft alle PFAS-producerende takken én een groot deel van de juridische aansprakelijkheid in 2015 afgesplitst in een nieuw bedrijf: Chemours. Chemours praat niet graag over de vervuiling die DuPont veroorzaakte. „The past is the past”, zei Chemours-directeur Denise Dignam, tot 2015 directeur bij DuPont, in april in een interview met Het Financieele Dagblad. Een woordvoerder van Chemours laat weten niet op de bevindingen van Zembla te kunnen reageren, omdat het bedrijf de bronnen en context van de documenten niet zegt te kennen.
Antiaanbaklaag
De vervuiling is met de stof PFOA, een PFAS: een per- of polyfluoralkylstof, een groep waar duizenden verbindingen onder vallen. DuPont gebruikte PFOA in Dordrecht sinds de opening van de fabriek in de jaren zestig voor de productie van antikleefstof teflon, bekend van de antiaanbaklaag in pannen. Vanaf de jaren negentig had DuPont vergunningen om duizenden kilo’s PFOA per jaar rechtstreeks te lozen in de Merwede en uit te stoten naar de lucht.
De afgelopen twintig jaar werd het onafhankelijke onderzoekers steeds duidelijker dat PFOA schadelijk is voor mens en milieu. De stof breekt niet af in het menselijk lichaam en kan leiden tot nier- of teelbalkanker. In 2012 verving DuPont PFOA door de stof GenX.
Maar DuPont weet al meer dan vijftig jaar dat PFOA schadelijk is voor de gezondheid. De eerste signalen kregen DuPont en PFOA-producent 3M al in de jaren zestig, toen bleek dat ratten vergrote levers kregen van PFOA. In de jaren zeventig en tachtig ontdekten DuPont en 3M dat proefdieren na PFOA-blootstelling nageslacht met geboorteafwijkingen krijgen. Naar buiten toe blijft DuPont op dat moment volhouden dat de stoffen die het gebruikt volkomen veilig zijn.
Begin jaren tachtig start DuPont in de VS met bloedonderzoek onder eigen werknemers. In het bloed van fabrieksmedewerkers zijn extreem hoge concentraties PFOA aangetroffen. Ook ontdekt DuPont dat van zeven zwangere medewerkers in de VS, er twee kinderen hadden gekregen met oogafwijkingen. Dat werd met geen enkele autoriteit gedeeld. In 1981 stuurt het bedrijf zwangere werknemers naar huis, ook in Dordrecht.
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/05/data100876230-fd5d4c.jpg)
‘Het kost ons alleen maar meer’
Aansprakelijkheid blijft de grootste zorg van DuPont-medewerkers. In de vertrouwelijke brief uit 1994 wijst een Nederlandse medewerker van DuPont erop dat het zelfs financieel riskant kan zijn rond stortplaatsen naar PFOA te zoeken. „Als we om monsters vragen en we vinden C-8 [PFOA], zullen we gevraagd worden om de kosten voor controle van grondwater te delen. Het grondwater wordt daar niet schoner van, het kost ons alleen maar meer en het andere bedrijf minder.” DuPont maakte dat jaar 2,7 miljard dollar winst op een omzet van 10,4 miljard. „Het drinkwater lijkt niet direct bedreigd. Maar wie weet wat er op lange termijn gebeurt?”, schrijft de medewerker.
Ook de verontreiniging van het grond- en drinkwater op eigen terrein ziet het bedrijf als risico – voor zichzelf. In 1994 meet DuPont op veel meetpunten op het terrein méér PFOA dan in 1993. PFOA trekt dus dieper de bodem in. „Er bestaat een kans dat [PFOA] op lange termijn de laag bereikt waar drinkwater wordt gewonnen. De juridische consequenties daarvan zijn aanzienlijk.”
Nieuwe vervuiling moet dus koste wat kost voorkomen worden: „Er mag geen druppel C-8 meer gemorst worden.” En de bestaande vervuiling moet worden opgeruimd. Een jaar later stelt DuPont daarvoor een masterplan op. Een scheidingswand en grondwaterpomp moeten ervoor zorgen dat er minder PFOA de bodem in spoelt. In 2030 zouden bodem en grondwater gezuiverd moeten zijn van PFOA.
Dat laatste lukt niet. Technisch en financieel is het niet haalbaar, concludeerde het bedrijf een paar jaar later. In 2003 bleek dat er op sommige locaties, ondanks wand en pomp, méér PFOA in het grondwater zit dan in 1995. Er blijkt ook PFOA in het spaarbekken te zitten, een waterbekken dat drinkwaterbedrijf Evides beheert. DuPont informeert Evides daarover, laat een woordvoerder weten.
Helaas zie je dat het verdienmodel boven het algemeen nut wordt gesteld
Jacob de Boer emeritus-hoogleraar milieuchemie
Onderzoek kraanwater
Dit keer liet het bedrijf ook het kraanwater van Dordrecht doormeten. Daar zat PFOA in, in een concentratie van 73 nanogram per liter. Normen voor PFOA in drinkwater zijn er dan nog niet, omdat nog nauwelijks bekend is dat PFAS het drinkwater bereikt en de gezondheidseffecten bij het brede publiek nog onbekend zijn. Het RIVM gaat inmiddels uit van een dagelijks veilige innamegrens van 4,4 nanogram per liter.
Het achterhouden van informatie heeft de komst van strengere PFAS-normen met jaren vertraagd, zegt emeritus-hoogleraar milieuchemie Jacob de Boer. „Als academici lopen wij altijd achter op bedrijven. DuPont wist al dat PFOA gevaarlijk was voordat wij de stof voor het eerst in het milieu aantroffen. Helaas zie je dat het verdienmodel boven het algemeen nut wordt gesteld.”
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.