Een verhoging van deze drempelwaarde is onderdeel van het hoofdlijnenakkoord van het kabinet-Schoof. Dat hoopt zo stilliggende bouwprojecten en PAS-melders uit de brand te helpen. Veelal zijn dit veehouders die volgens de overheid geen nieuwe natuurvergunning nodig hadden om uit te breiden, waarna de Raad van State in 2019 oordeelde dat dit wel degelijk had gemoeten. Sindsdien zijn deze bedrijven daardoor, buiten hun schuld om, illegaal bezig.
Zou de ondergrens voor stikstofneerslag op kwetsbare natuur omhooggaan, dan hebben ze toch geen vergunning nodig. Nu ligt deze grens op 0,005 mol per hectare per jaar, minder dan een halve gram – praktisch niets dus.
Het computermodel waarmee stikstofberekeningen worden uitgevoerd, is eigenlijk niet precies genoeg om te bepalen of een bedrijf ergens zo’n klein beetje stikstofneerslag veroorzaakt. In een advies uit 2020 concludeerde de commissie-Hordijk daarom dat er sprake is van ‘schijnzekerheid’. Vorige kabinetten onderzochten al of het mogelijk is om een hogere grens te kiezen. Het huidige kabinet mikt op 1 mol per hectare per jaar, tweehonderd keer zo hoog.
Te weinig data beschikbaar
Maar is dat getal wel wetenschappelijk te onderbouwen? Over die vraag bogen onderzoekers van TNO en de Universiteit van Amsterdam (UvA) zich in opdracht van de provincies. Volgens de onderzoekers zijn er nog te weinig experimentele gegevens voorhanden om te bepalen vanaf welke waarde niet meer is vast te stellen of een project stikstofneerslag veroorzaakt in een natuurgebied. Het bepalen van zo’n goed onderbouwde ondergrens zou minstens vijf jaar veldonderzoek vergen.
Kansrijker is volgens de onderzoekers om breder te kijken en bijvoorbeeld mee te wegen welke hoeveelheid stikstof meetbaar impact heeft op de ecologie. Het Interprovinciaal Overleg, belangenbehartiger van de twaalf provincies, zegt in een reactie hier ook bij het kabinet op aan te sturen.
Hoelang het dan duurt om een nieuwe grenswaarde te bepalen, is niet zeker. Potentieel slechts een paar maanden, denkt modelexpert Arthur Petersen, hoogleraar aan de University College Londen en als lid van een wetenschappelijke klankbordgroep betrokken bij het onderzoek. 1 mol per hectare per jaar lijkt hem een veilige keuze, zei hij in een persbriefing. Daarmee zou onder meer een groot deel van de wegen- en woningbouwprojecten geen vergunning voor hun stikstofuitstoot meer nodig hebben.
Nieuwe maatregelen bij hogere uitstoot
Ook het huidige getal van 0,005 mol per hectare per jaar is niet wetenschappelijk onderbouwd. Dat de rechter het accepteert, komt doordat hiermee het zekere voor het onzekere wordt genomen. Zo’n laag getal sluit in elk geval uit dat een project of bedrijf enige stikstofschade aan een kwetsbaar stuk natuur veroorzaakt.
Zou de rekenkundige ondergrens inderdaad omhooggaan, dan zou de uitstoot kunnen toenemen doordat er meer projecten van start kunnen. Dat betekent dat er mogelijk nieuwe maatregelen nodig zijn om de stikstofuitstoot terug te dringen, waarschuwde toenmalig demissionair stikstofminister Christianne van der Wal begin dit jaar in een Kamerbrief. Denk aan het uitkopen van meer boerenbedrijven.
Hetzelfde blijkt uit een analyse onder leiding van het Interprovinciaal Overleg, tegelijkertijd gepubliceerd met het nieuwe onderzoek naar de rekenkundige ondergrens. Zou Nederland deze grens verhogen, maar niet genoeg stikstofuitstoot terugdringen, dan dreigt het ‘risico van een langdurig slot op Nederland voor beoogde nieuwe activiteiten met depositie boven de ondergrens’. Mogelijk leidt dit tot ‘gedwongen sluiting van willekeurige bedrijven boven de ondergrens’.
De vraag is bovendien wat de rechter ervan denkt. In 2019 maakte de Raad van State duidelijk dat er best over een verhoging van de rekenkundige ondergrens te praten valt, mits dit gepaard gaat met een overtuigend maatregelenpakket om Natura 2000-gebieden te beschermen. Dit voorjaar noemde Raoul Beunen, hoogleraar omgevingsbeleid aan de Open Universiteit, een verhoging van de drempelwaarde in gesprek met de Volkskrant ‘juridisch niet haalbaar’ omdat de stikstofuitstoot nog te hoog is.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.