Neve Gordon
‘Israël gebruikt humanitair recht om genocide te rechtvaardigen’
Het recht gaat ons niet bevrijden, zegt de Israëlische professor mensenrechten en oorlogsrecht Neve Gordon, die deze week op bezoek is in Nederland.
Hij groeide op in een kibboets in Israël, deed militaire dienst als parachutist en doceerde zeventien jaar aan de Ben-Gurion universiteit in de Negev. Maar de 59-jarige professor internationaal recht Neve Gordon en zijn vrouw willen hun kinderen niet laten opgroeien in wat zij als een apartheidsstaat beschouwen. Ze wonen nu in Engeland, waar Gordon lesgeeft aan de Queen Mary University of London. Trouw sprak hem voorafgaand aan een lezingenreeks in Nederland onder de titel ‘Academische vrijheid in tijden van genocide’, over hoe universiteiten protest tegen de oorlog in Gaza onderdrukken.
U neemt het woord ‘genocide’ zonder aarzeling in de mond.
“Het bewijs is duidelijk. De hele wereld heeft de genocidale uitspraken van Netanyahu [Israëlische premier, red.] en Gallant [minister van Defensie, red.] gehoord en gezien wat Israël aanricht in Gaza.”
Israël rechtvaardigt aanvallen op burgers door hen te bestempelen als menselijke schilden. U schreef het boek Human Shields: A History of People in the Line of Fire. Wat is een menselijk schild?
“Het is een juridische categorie uit het internationaal humanitair recht – een verzameling wetten die na de Tweede Wereldoorlog is vastgelegd. Als een beschermd persoon – een burger, iemand die niet actief is in gevechten – wordt gebruikt om een legitiem militair doel af te schermen, noemen we dat een menselijk schild. Het kan ook gaan om een beschermde locatie, zoals een ziekenhuis of een school.
“Er zijn drie soorten. De eerste is een vrijwillig menselijk schild. Een voorbeeld daarvan is Rachel Corrie, een Amerikaanse activist die zich in Gaza voor een bulldozer plaatste en daarmee haar leven in de waagschaal stelde om een doelwit – Palestijnen – te beschermen, en werd overreden.
“Dan is er het gebruik van gedwongen menselijke schilden. Wanneer een strijder iemand voor zich houdt als er op hem geschoten wordt, of wanneer een burger wordt gevraagd een booby trap te openen. Israël gebruikte herhaaldelijk menselijke schilden in Gaza om het tunnelnetwerk te verkennen.
“De derde vorm wordt bij Israëls oorlog in Gaza het vaakst aangehaald: burgers die menselijke schilden worden door de ‘nabijheid’ van een legitiem doelwit ‘zonder iets te doen of gedwongen te worden iets te doen’. Als er een Hamasbasis in Gazastad is, wordt alles daaromheen beschouwd als schild.
“Een moeder in Gaza maakt ontbijt voor haar dochter. Op straat lopen strijders, of die zitten in een tunnel honderd meter bij haar vandaan. Het huis wordt gebombardeerd. Ze deed niets, Hamas vroeg haar niets, Israël ook niet. Maar na haar dood wordt ze afgedaan als menselijk schild, zodat Hamas de schuld krijgt.”
Cru, maar dus wel gebaseerd op een bestaande juridische categorie.
“Israël heeft het niet uitgevonden. Het werd aangehaald in Mosul in Irak, in Sri Lanka tijdens de burgeroorlog met de Tamil Tigers. Maar wat nu uniek is, is de schaal. In Mosul ging het om 100.000 mensen, in Sri Lanka 300.000. Nu hebben we het over 2 miljoen mensen. De hele Gazastrook is neergezet als één groot menselijk schild. Omdat er een paar honderd kilometer aan tunnels bestaat, kan Israël álles bombarderen boven de tunnels, en het Hamas aanrekenen.
“We zien dus dat dezelfde internationale rechtsorde die werd gecreëerd in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog voor een ‘nooit meer’, nu wordt ingezet om genocidaal geweld te rechtvaardigen.”
Wat is het alternatief? Hoe kan Israël burgerdoden voorkomen en toch Hamas bestrijden?
“Weet je waar de Joodse milities die zich vóór de stichting van Israël verzetten tegen de Britse overheersing, hun wapens verstopten? In synagogen en medische klinieken. Toch hebben de Britten die gebouwen nooit gebombardeerd.
“Dat er een tunnelnetwerk is – en de meeste claims die we daarover horen zijn verzinsels, zoals dat zich een hoofdkwartier onder het al Shifa-ziekenhuis zou bevinden – betekent niet dat een ziekenhuis gebombardeerd moet worden. Punt. Dan wacht je maar tot ze eruit komen.
“Het tweede antwoord is: we moeten de grondoorzaken aanpakken. In Gaza wonen mensen die zeventien jaar lang opgesloten gezeten hebben, waarvan de overgrote meerderheid vluchtelingen is, van hun land verdreven in 1948, enzovoort; we kennen allemaal het verhaal. In plaats van het verzet te bestrijden, moet Israël zich afvragen waar Palestijnen zich tegen verzetten en waarom.
“In de Bijbel staat: wie met het zwaard omgaat, zal door het zwaard vergaan. Israël moet zijn harde schijf vervangen en de fouten die het heeft gemaakt aanpakken. In plaats daarvan pleegt het genocide.”
Maar Hamas heeft als doel om Israël van de kaart te vegen.
“Ik ben niet jong meer. Toen ik naar de middelbare school ging, meer dan veertig jaar geleden, kreeg ik een atlas. Op de kaart stond een land, van de rivier tot de zee, en het heette Israël. Er was geen groene lijn. Israël heeft daadwerkelijk de Palestijnen van de kaart geveegd. Het is dus een spiegelbeeld.
“Binnen de Israëlische samenleving zijn er een heleboel mensen die de Palestijnen van de aardbodem willen vegen. En ik weet ook zeker dat er veel Hamasleden zijn die Israël van de kaart willen vegen. De vraag is: laten we ons door dit soort krachten leiden en ons beleid door hen bepalen? Zoals ze al jaren hebben gedaan? Of gaan we terug naar de kern: kolonisatie, apartheid, bezetting, genocide, en hebben we het erover?”
Veel mensen willen het woord genocide niet in de mond nemen zolang het Internationaal Gerechtshof dat niet doet.
“Zij gaan er kennelijk van uit dat de wet neutraal en objectief is. Iedereen die de wet bestudeert, weet dat dat niet het geval is. Open de website van het Internationaal Strafhof en kijk naar alle mensen die het heeft berecht voor oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Ze zijn allemaal zwart. Want witte mensen begaan geen oorlogsmisdaden… toch? De Verenigde Staten hebben nooit misdaden tegen de menselijkheid gepleegd... toch? Het is politiek.
“De uitspraak van het Internationaal Gerechtshof kan nog vijf jaar duren, en tegen die tijd is het misschien te laat. Enfin, de wet zal ons niet bevrijden. Zelfs als het hof morgenvroeg oordeelt dat genocide wordt gepleegd, betekent dat niet dat regeringen iets zullen doen. Zelfs als er arrestatiebevelen komen en Netanyahu en Gallant uit de politieke arena verdwijnen, verandert het Israëlische regime niet. De vraag is, hoe kom je tot een regimewisseling? Dat is waar we naar moeten streven, of het nu in Israël is of in Rusland, of waar dan ook. En dat kan de wet niet doen. Dat is waar massamobilisatie historisch gezien nodig is.
“Burgers kijken het nieuws en zijn geschokt, roepen om een staakt-het-vuren. Maar de elites zitten gevangen in hun belangen en luisteren niet naar hun kiezers. Ze doen wat ze willen. De enige manier waarop ze dat niet zullen doen, is níet de wet. Alle Europese landen, Engeland en Amerika hebben wetten die wapenhandel verbieden met een partij die het internationaal recht schendt. En toch doen ze dat elke dag. Als we alleen op de wet vertrouwen, komen we nergens. Het is de wet maar ook de burgermaatschappij die achter die wet staat en zegt: jullie moeten je hieraan houden.”
Op universiteiten wereldwijd stonden studenten en docenten op, ook in Nederland, en verhieven hun stem. U komt spreken over de reactie die zij kregen. Wat gaat er mis volgens u?
“Universiteiten worden steeds meer als bedrijven geleid, waar studenten en docenten steeds minder te zeggen hebben. Alle universiteiten hebben experts antisemitisme, racisme, islamofobie, Israël-Palestina, maar bij hen wordt nauwelijks te rade gegaan.
“In plaats daarvan beroepen universiteitsbesturen zich op regelgeving waar nota bene vakbonden voor gevochten hebben, en gebruiken die tégen pro-Palestijns activisme. De kampementen worden als ‘fysiek onveilig’ bestempeld, want het gras raakt beschadigd.
“Ook antisemitisme wordt aangehaald. Universiteiten maken gebruik van de nieuwe IHRA-definitie van antisemitisme en de twee vermengingen die daarin besloten liggen. De eerste is die tussen ongemak ervaren en onveilig zijn. Het is duidelijk dat de kampementen pro-Israëlische studenten en docenten ongemakkelijk kunnen maken. Als je Israël steunt en iemand noemt Israël een racistisch regime of een apartheidsstaat, dan is dat ongemakkelijk. Maakt dat je onveilig? Nee.
“Die vermenging gebeurt op basis van een eerdere: tussen antisemitisme en kritiek op het zionisme. In de nieuwe definitie van antisemitisme worden elf ‘hedendaagse’ voorbeelden gegeven, waarvan zeven betrekking hebben op de staat Israël. Wie Israël bekritiseert, is een antisemiet. Maar politieke ideologieën zijn geen beschermde kenmerken. Joods-zijn is beschermd, maar het zionisme is een politieke ideologie en die mag ik bekritiseren zonder antisemiet te zijn.
“Wat wél antisemitisch is, is om Joden als monoliet te beschouwen en gelijk te schakelen aan Israël. Daarmee schuif je mij dingen in de schoenen die ik niet geloof en niet denk. En dat is wat hier gebeurt.”
In Nederland meldt de anti-semitismewaakhond een stijging in het aantal incidenten. Bij pro-Palestina protesten zijn weleens Hamasvlaggen gezien.
“Ik weet niet of een Hamas-vlag antisemitisme is, maar er zijn in de honderden kampen met duizenden studenten een paar incidenten geweest van antisemitisme. En die werden onmiddellijk aangepakt, vaak binnen de kampen zelf.
“Wanneer je een protest houdt over een kwestie in de wereld, vooral zoals we dat in Londen zagen met honderdduizenden mensen, zullen er altijd incidenten zijn, en die moeten hard aangepakt worden. Maar is dat een reden om honderdduizenden mensen ervan te weerhouden te protesteren? Nee, want je maakt geen regel van een uitzondering.”
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.