De uitstoot van zeer zorgwekkende (lees: kankerverwekkende) stoffen door vliegtuigen is duizenden keren hoger dan de norm die geldt voor andere industriële bedrijven. Minister Harbers is geschrokken en belooft de Tweede Kamer zo snel mogelijk maatregelen te nemen.

Dit blijkt uit een brief met bijlagen die de minister gisteravond stuurde aan de Kamer. Harbers baseert zich op een onderzoek van kennisinstituut TNO naar de kankerverwekkende stoffen die door vliegtuigmotoren de lucht in worden geblazen.

De resultaten van het onderzoek zijn ronduit schokkend. Van een levensgevaarlijke stof als formaldehyde wordt 2200 keer zoveel uitgestoten als de norm die geldt voor de Nederlandse industrie. Tot op heden blijft de luchtvaart vrijwel volledig gevrijwaard van controle en handhaving op deze uitstoot.

ZZS-emissies door luchtvaart vergeleken met grensmassastroom voor industriële inrichtingen (bron: TNO)

In totaal identificeert TNO acht kankerverwekkende stoffen die uit vliegtuigmotoren komen. Zeven daarvan overschrijden de geldende normen zeer fors. Er wordt 3000 keer teveel crotonaldehyde uitgestoten, 1600 keer teveel naftaleen, 700 keer teveel 1-methylnaftaleen en 300 keer teveel 1,3-butadieen en benzeen.

In het onderzoek zijn niet alle kankerverwekkende stoffen meegenomen. Zo blijven de beruchte polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK) en ultrafijnstof buiten beschouwing, omdat de wetenschappers over onvoldoende gegevens beschikken om deze in kaart te brengen. Maar die uitstoot is er wél, zo meldt TNO.

Uitstoot vooral onder deellast
Volgens de onderzoekers wordt het grootste deel van de uitstoot veroorzaakt als de motoren niet op volle kracht draaien. Juist dan worden de gifstoffen onvolledig verbrand zodat ze in de lucht terechtkomen. Dat is het geval bij stationair draaien zoals op het platform, maar ook bij taxiën en dalend verkeer laag over de woonwijken zoals in Zwanenburg of Amstelveen waar de toestellen vaak maar 100 meter boven de huizen vliegen.

Deze uitkomsten bevestigen het beeld dat ontstond na de documentaire ‘Ziek van Schiphol’ van tv-programma Zembla. Daarin werd een platformmedewerker geïnterviewd die stelde dat hij geen overleden collega’s kende die niet aan kanker waren gestorven. Vakbond FNV uitte eerder ook al ernstige zorgen over het werk op het platform tussen de draaiende straalmotoren, hulpmotoren (apu’s) en dieselaggregaten.

Keer op keer Kamervragen
Natuurorganisatie Mobilisation for the Environment (MOB) onder leiding van Johan Vollenbroek diende zo’n twee jaar geleden al eens een handhavingsverzoek in tegen deze levensbedreigende uitstoot, maar werd toen afgewimpeld door minister Harbers.

Volgens hem voldeed het vliegverkeer aan alle normen die voor kankerverwekkende uitstoot waren opgenomen in de luchtvaartwet. Maar in die wet wordt met geen woord gerept over deze stoffen. Tweede Kamerlid Lammert van Raan (Partij voor de Dieren) stelde vervolgens vragen, maar kreeg aanvankelijk ook nul op het rekest.

Pas na intensief doorvragen, soms naar aanleiding van artikelen op deze site, moest de minister toegeven dat er niets geregeld was om de kankerverwekkende emissies door vliegtuigen terug te dringen en beloofde hij onderzoek te doen. Dat mondt nu uit in het TNO-rapport met verbijsterende uitkomsten. Van Raan zegt desgevraagd de minister te gaan aanspreken op deze resultaten. Hij wil dat Harbers nu snel in actie komt.

De minister laat TNO eerst uitrekenen wat de uitstoot betekent voor de omgeving. Het instituut moet de uitstoot omrekenen naar concentraties van de gevaarlijke stoffen op en rond Schiphol. De meeste van die stoffen hebben al bij zeer lage concentraties negatieve effecten op de gezondheid van medewerkers en omwonenden. De stoffen worden niet voor niets ‘zeer zorgwekkend’ genoemd.

Geldende grenswaarden voor de aangetroffen stoffen (bron: TNO)

Voor benzeen geldt bij voorbeeld een wettelijke norm van 5 microgram per kubieke meter lucht. Met de nu bekende uitstootcijfers zal zo’n norm al snel overschreden worden op en rond Schiphol. Voor andere stoffen, zoals naftaleen, ligt die ‘veilige’ grens nog veel lager. Harbers verwacht in het derde kwartaal de uitkomsten van de nieuwe berekeningen.

Maatregelen
Op basis daarvan wil hij besluiten over maatregelen om de gevaarlijke emissies terug te dringen. Dat kan bij voorbeeld door een betere kwaliteit brandstof te gebruiken dan nu op de vliegvelden wordt verkocht. Een relatief simpele ingreep die gepaard gaat met hogere kosten voor de vliegfirma’s die niet staan te springen om zo’n maatregel.

Een andere maatregel is om de grondoperaties op Schiphol zoveel mogelijk te elektrificeren. Dat helpt om medewerkers te beschermen tegen de uitstoot, maar doet niets voor omwonenden.

Mogelijk zal de luchtvaart ook te maken krijgen met de verplichting om de uitstoot van zeer zorgwekkende stoffen (ZZS) voortaan regelmatig te rapporteren en actief terug te dringen – net als alle andere industrieën in ons land dat moeten.

De problemen spelen uiteraard niet alleen rond Schiphol, maar ook bij alle andere vliegvelden van enige omvang, zoals Rotterdam, Eindhoven en Beek, weliswaar in mindere mate.

https://schipholwatch.nl/2023/03/31/alarm-kankerverwekkende-uitstoot-vliegverkeer-duizenden-keren-boven-industrienorm/