In Keir Starmer’s Anti-Racist Universe, Palestinians Don’t Count

Keir Starmer is a racist endeavour.

by Barnaby Raine

18 November 2021

My mother once told me that a book she’d found on my desk had radically altered her politics. Before Their Diaspora, by the great Palestinian historian Walid Khalidi, features photographs of Palestinian life – bustling and serene, urban and rural – before 1948. As a teenager in Habonim, the “socialist Zionist” movement, and later as a volunteer on a kibbutz, my mother had been taught that these people did not exist; that Palestine was empty land when Jews arrived to colonise it, the terra nullius fabled by colonisers from Australasia to the Americas. If there were any Palestinians, my mother remembers being told, they were a tiny band of savages. It is eerie to know that atop the ruins of the homes and schools captured in these pages, different homes and schools now stand, while exiled former residents dream of return.

There is a tension in the colonial project. On the one hand, indigenous populations must be sufficiently subhuman to justify their destruction: “It is natural for a superior race to dominate an inferior one,” as Winston Churchill said. Palestinians were clearly one such “inferior” race: Churchill described them as a “dog in the manger”, and in 1944, the Labour party called euphemistically for the “transfer” of Palestinians from their land. On the other hand, indigenous populations are sufficiently human that their cleansing conjures shame. It is a memory that must be repressed. Israel’s current ambassador to Britain calls the Naqba an “Arab lie”. Harold Wilson claimed that Israel’s ethnic cleansers “made the desert flower”. There was barely anyone here before, just sand. Civilisation came to the wilderness.

This week, at a lunch organised by Labour Friends of Israel, Keir Starmer quoted Wilson’s chilling rendition of the old colonial cliché without embarrassment. He also called former Israeli prime minister Shimon Peres a “comrade in the international struggle for equality, peace and freedom”. That same Shimon Peres said “I am at peace” after his army killed 106 civilians sheltering in a UN compound in Lebanon in 1996. He signed a secret nuclear deal with Apartheid South Africa. He celebrated the imposition of military law over Palestinians after 1948, stressing that the freedom to seize their land and homes would aid “Jewish settlement and Jewish immigration”, and called for “settlements everywhere” after 1967. He blamed Palestinians when Israeli forces gunned down their children on a beach in 2014. That Starmer called him a comrade in a speech ostensibly about anti-racism only highlights the colonial predicament. To coin a phrase, some people don’t count.

To most Israelis, let alone Palestinians, Starmer’s speech would have sounded bizarre. Israel is constructed by Starmer – much as the European Union often was by its British admirers in the Brexit debate – through a set of projections that fix an imaginary country with little relation to reality. He extolled Amos Oz, Yitchak Rabin and the Oslo process in front of an applauding ambassador who regards all three as dead. Starmer clung to old hymns about the two-state solution while praising Trump’s Abraham Accords (designed singly to exclude the Palestinians and normalise the status quo of occupation) and the current Israeli government, whose prime minister has repeatedly insisted that there will never be a Palestinian state. Its ambassador to Britain, speaking alongside Starmer, has previously attacked the Board of Deputies of British Jews for talking of two states. She openly yearns to see the Israeli flag flying over Al-Aqsa Mosque.

Consider the contrasts. Starmer spoke of Israel’s “lively tradition of debate, dissent, and disagreement,” and said the current Israeli government “is showing the difference progressive politics can make in power.” That government has labelled Israel’s six leading human rights organisations terrorist groups. It plans to demolish an EU-funded school for Palestinians in the West Bank, bulldozing 16 other schools too, while approving 3,000 new homes for Jewish settlers. For Starmer to single out the government that blockades Gaza, starving its people of electricity and basic essentials, as offering “humanitarian” assistance to the strip reads like a cruel and contemptuous joke. Palestinians are at best objects of thin pity (Starmer wants a two-state solution for them, after all). They are not human beings with voices: when virtually the whole of Palestinian civil society calls for boycotts of the state that dispossesses them, they’re castigated and dismissed. Colonial thinking works like class society, by coding people differently along a hierarchy of rights. It would not be acceptable for Britons to be treated like this; Palestinians, though, are playthings for other people’s political wrangles.

We live in an era of anti-racist racism. Racism today does not generally come cloaked in the language of the subhuman, but in the language of equality. No wonder such an age feels it urgent to attack Critical Race Theory, which claims that racism describes a social structure and not only individual bigoted speech acts. Black Lives Matter: we must kneel to say it, then defend the police forces that kill Black people. Texan rangers are probably invited to unconscious bias training before whipping Haitian refugees. The defenders of Enlightened Europe condemn xenophobic nativism while guarding Poland’s barbed-wire borders against freezing migrants. After the Holocaust, the anti-colonial revolutions and civil rights struggles of the twentieth century, we feel no awkwardness at rhetorically insisting, as Starmer does, on human equality while permitting and even perpetuating the facts of dispossession and humiliation that define a racist world order.

Grasping this post-1945, post-1968 novelty is important. Discourses of antisemitism are transformed by it, since embracing an antisemitic image of Jews as simultaneously outsiders and the apex of whiteness can now aid the defenders of a white world order to portray its war on the savages as an anti-racist crusade.

This is the precise racism at work in Starmer’s text, the racism that mocks with its talk of equality amid the endurance of racist violence. In refugee camps and emaciated bantustans, Palestinians are punished so that Europe can feel better about its centuries of antisemitism. An ounce of Europe’s guilt is expunged with each new weapon sent to disappear the Palestinian people. Every document of civilisation remains a document of barbarism.

Barnaby Raine is a doctoral student at Columbia University and a faculty member of the Brooklyn Institute for Social Research.

https://novaramedia.com/2021/11/18/in-keir-starmers-anti-racist-universe-palestinians-dont-count/

 

CORONACRISIS

Sywert van Lienden bij BOOS, 25 november 2021 (screenshot)

22-12-2021 6:00

Randstad doet aangifte tegen oprichters Hulptroepen Alliantie

JAN-HEIN STROP

STEFAN VERMEULEN

Uitzendconcern Randstad doet vandaag aangifte van oplichting tegen Sywert van Lienden, Bernd Damme en Camille van Gestel, de oprichters van de stichting Hulptroepen Alliantie. Randstad leverde vorig jaar vijftien medewerkers aan het non-profitinitiatief, zonder te weten dat het drietal 20 miljoen in eigen zak stak. Dat zegt hoofd juridische zaken Patrick van der Herberg in gesprek met Follow the Money. ‘Wij vinden dat het niet deugt. Dan moet je iets doen.’

Als leverancier van personeel was Randstad vorig jaar een cruciaal onderdeel van de Hulptroepen Alliantie: het initiatief van Sywert van Lienden, Bernd Damme en Camille van Gestel om mondkapjes naar Nederland te halen.

Vijftien Randstad-medewerkers hielden zich bij de Hulptroepen Alliantie onder meer bezig met de logistiek, de werving van nieuwe mensen, mondkapjes testen en het opzetten van de IT-structuur. Het uitzendconcern betaalde hun salaris, in de veronderstelling dat het ging om een stichting zonder winstoogmerk.

In mei dit jaar onthulde Follow the Money dat de drie oprichters van de Hulptroepen meer dan 20 miljoen euro netto overhielden aan een mondkapjesdeal met de overheid, door die uit te voeren via een geheime commerciële bv. Ook de medewerkers van Randstad wisten hier niets van.

Het uitzendconcern reageert voor het eerst publiekelijk op de gang van zaken. Randstad Groep Nederland heeft besloten aangifte van oplichting te doen tegen Van Lienden, Damme en Van Gestel, vertelt hoofd juridische zaken Patrick van der Herberg aan Follow the Money. Advocaat Peter Plasman doet de aangifte vandaag bij het Openbaar Ministerie in Amsterdam.

Vanaf het begin betrokken

‘Wij zijn hier vanaf het begin bij betrokken geweest, omdat we dachten dat het een non-profitinitiatief was om de zorg van mondkapjes te voorzien,’ zegt Van der Herberg. ‘Iedereen deed het in de overtuiging dat het allemaal zonder winstoogmerk was. Dat zorgde ook voor een ongelooflijke saamhorigheid in die groep. Je kunt je voorstellen dat het voor ons een schok was toen we er afgelopen mei achter kwamen dat er gewoon miljoenen zijn verdiend. Wij vinden dat het niet deugt. Dan moet je iets doen.’ 

De medewerkers die het uitzendconcern betaalde, werkten zonder dat zelf te weten mee aan de activiteiten van de commerciële bv Relief Goods Alliance, die volledig los stond van de stichting. ‘Iedereen deed alles daar, er was geen onderscheid tussen de entiteiten. Het was één grote berg activiteiten,’ aldus Van der Herberg.

CHRIS HEUTINK, TOPMAN RANDSTAD GROEP NL

"In Buitenhof zei Van Lienden dat hij alles al met ons had afgerekend. Dat klopte natuurlijk niet"

Niet alleen de overheid, ook honderden klanten van de Hulptroepen ontvingen facturen van Relief Goods Alliance bv, zo bleek afgelopen zomer uit onderzoek van FTM. Dat deze vennootschap geen relatie had met de stichting, maakten Van Lienden, Damme en Van Gestel niet duidelijk aan deze klanten. Verscheidene experts stelden dat hiermee mogelijk sprake is van oplichting.

Moeizaam contact

Sinds de eerste onthullingen over de Hulptroepen verliep het contact met de drie ondernemers moeizaam, vertelt Van der Herberg. Aanvankelijk vroeg Chris Heutink, topman van Randstad Groep Nederland, Sywert van Lienden per mail om opheldering. Hij kreeg geen reactie. ‘Vervolgens zei hij in Buitenhof dat hij alles met ons al had afgerekend. Dat klopte natuurlijk niet. We kregen pas twee dagen na de uitzending een reactie van hem, met de mededeling: sorry, die mail zat in mijn spambox.’ 

Randstad verzocht het drietal daarna tevergeefs om de verdiende miljoenen terug te storten aan de overheid. Van der Herberg: ‘Hun reactie was steeds: terugbetalen is niet aan de orde, maar we willen wel graag met jullie in gesprek. Daarop hebben wij hen gevraagd om eerst op papier te zetten hoe alles gegaan is. Daar wilden ze niet aan. Toen is het contact stilgevallen.’

Randstad verzocht het drietal daarna tevergeefs om de verdiende miljoenen terug te storten aan de overheid

Tegen het eind van de zomer besloot Randstad een voorlopige claim van tussen de 100.000 en 150.000 euro in te dienen voor de uren die de vijftien medewerkers voor de Hulptroepen Alliantie hadden gewerkt. Dit geld wilde Randstad dan aan een goed doel doneren. Afgelopen november zou een gesprek daarover met Van Lienden, Damme en Van Gestel plaatsvinden.

Koers gewijzigd

Maar half oktober maakte advocaat Peter Plasman in tv-programma Jinek bekend een aangifte voor te bereiden namens vijf betrokkenen. Na die uitzending meldden zich nog zeven betrokkenen bij Plasman om namens hen aangifte te doen. Om ‘onduidelijke redenen’ hebben de twaalf dat niet doorgezet, meldt de advocaat.

Randstad heeft nu besloten de handschoen op te pakken. ‘Onze koers is gewijzigd,’ aldus Van der Herberg. ‘Wij vonden dat de insteek van Plasman, mits juridisch haalbaar, veel beter aansloot bij onze eigenlijke inzet: dat al het verdiende geld terug moet naar de staat. Toen had het ook geen zin meer met ze in gesprek te gaan.’

Het uitzendconcern ziet voorlopig af van het indienen van een civiele claim. ‘Het gaat ons niet primair om het geld, maar wij vinden wel dat het uit de zakken van deze drie heren moet,’ zegt Van der Herberg. ‘Wij zien dit als onze verantwoordelijkheid, omdat we onze mensen onbedoeld in deze positie hebben gebracht. Ze hebben snoeihard gewerkt, in de overtuiging een bijdrage te leveren aan het mondkapjestekort van dat moment. Maar die herinnering heeft een gitzwarte rand gekregen.’

Van Lienden, Damme en Van Gestel willen niet reageren op vragen.

https://www.ftm.nl/artikelen/aangifte-randstad-tegen-sywert-hulptroepen?utm_campaign=Eric-Smit&utm_source=article&utm_medium=link&share=vjooAsyaVvIemYUvUt3ry0CPzL%2FUNpfaOqWmQDT27YDrocwmokUSDyGttA%3D%3D

Protonencentra wachten op patiënten die niet komen

onafhankelijk, multidisciplinair en betrouwbaar

Protonencentra wachten op patiënten die niet komen

Nederland heeft sterk ingezet op protonentherapie. Het bouwde drie hypermoderne bestralingsklinieken die samen 230 miljoen euro hebben gekost. Maar in hun ijver om zo'n bunker in huis te halen, hebben Nederlandse ziekenhuisbestuurders het aantal behandelingen fors overschat, blijkt uit onderzoek van The Investigative Desk.

Met een kalme stem praat hij het over het ‘opplussen’ van de cijfers. ‘Gouden bergen beloven’ aan aandeelhouders die ‘in je nek hijgen’. Controllers die naar uitwegen zoeken om het allemaal wat florissanter te laten lijken dan het is. Over ‘belachelijke businesscases’. Die ‘opgeklopt’ zijn.

Wie niet beter weet, hoort een spijtoptant zijn ziel blootgeven over een boekhoudschandaal bij een multinational. Maar aan het woord is een gerenommeerd arts, hoogleraar radiotherapie Marco van Vulpen, die openhartig vertelt over wat hem recent onder ogen is gekomen.

Het was allemaal begonnen met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) van The Investigative Desk. Zijn juristen hadden wekenlang duizenden documenten over de invoering van protonentherapie moeten oprakelen, voorstellen voor lakkingen gedaan. En toen lag daar opeens een document dat hij nooit eerder gezien had. Waarmee het Erasmus MC, het LUMC en de TU Delft, jaren geleden alweer, het ministerie van Volksgezondheid hadden overtuigd om in 2014 te stemmen met de bouw van hun superdeluxe bestralingsbunker. Het kankercentrum dat patiënten preciezer beloofde te bestralen. Dat een astronomische 110 miljoen euro zou gaan kosten.

‘Ik heb voor het eerst onze oorspronkelijke businesscase gelezen’, bekent Van Vulpen, die sinds 2016 medisch directeur is van het Holland Protonen Therapie Centrum (HPTC) in Delft. En wat een inzicht heeft dat opgeleverd. Of het nu gaat om het aantal patiënten dat bestraald zou worden, de tijd die nodig is om op te starten, of het personeel dat zou worden aangetrokken. Stuk voor stuk zaken die te rooskleurig zijn voorgesteld, vindt hij. ‘We halen de ondernemingsplannen voor geen meter’.

Het HPTC is niet het enige protonencentrum. De academische ziekenhuizen van Groningen en Maastricht hebben eveneens een protonenbunker laten bouwen voor respectievelijk 80 en 40 miljoen euro. Groningen een vergelijkbare als Delft, Maastricht een wat kleinere. Amsterdam heeft een vierde vergunning, maar heeft van de bouw van haar eigen centrum afgezien.

Waarom protonentherapie? Voor hoeveel patiënten?

Met behulp van deze prestigieuze technologie schiet een enorme deeltjesversneller protonen het lichaam in, die op een bepaalde diepte, precies bij de tumor, hun energie afgeven, in tegenstelling tot de klassieke fotonenbestraling, die dwars door iemand heen straalt. Het voordeel? Minder schade voor omliggend weefsel en hopelijk minder bijwerkingen.1

Toch zijn er sinds de opening van de 3 klinieken in 2018 maar 2067 kankerpatiënten met protonen bestraald. Dat is veel minder dan de capaciteit van 1600 per jaar. En een schijntje van de verwachtingen rond 2013 en 2014, zo blijkt uit de documenten die zijn verkregen met een beroep op de Wob. Toen de vergunningen verstrekt werden, meende men dat er jaarlijks tussen de 3000 en 5000 patiënten baat zouden hebben bij deze vorm van bestraling. Een analyse uit 2014 voorspelde zelfs dat er in 2020 zo’n 10.000 patiënten in aanmerking konden komen. Het werden er 806. Ook in 2021 wordt dat aantal niet gehaald: dit jaar verwachten de centra zo’n 1000 patiënten te behandelen.

Waar kwamen deze opgeklopte cijfers vandaan? Met een duik in de jarenlange protonenlobby valt het antwoord op die vragen gedetailleerd te reconstrueren. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) wilde de kostbare technologie ‘beheerst’ ‘introduceren’, maar was onzeker in hoeverre dat te rijmen viel met de marktwerking in de zorg. Uit angst voor rechtszaken over te sterk overheidsingrijpen besloot het ministerie niet zelf de criteria voor de vergunningen te bepalen, maar daarover met de academische ziekenhuizen te onderhandelen. Gevolg: de deur ging wagenwijd open voor de lobby van de ziekenhuisbazen, die alles op alles zetten om deze imponerende technologie binnen te halen. Prognoses werden daarbij opgeklopt, criteria afgezwakt. En waarschuwingen genegeerd.

De lobby

‘Mijn taxatie is dat we uiteindelijk door de bestuurlijke druk overruled zullen worden, maar voorlopig houden we moedig stand’. Het is vrijdag 22 maart 2013. Op het ministerie van Volksgezondheid verstuurt een ambtenaar mailtjes naar zijn baas die suggereren dat er een belegering op handen is. ‘De druk wordt opgevoerd vanuit Delft….’, vervolgt hij. Er waren al aanbevelingsbrieven van de burgemeesters van Leiden, Delft en Rotterdam binnengekomen, zelfs de Commissaris van de Koning Zuid-Holland had contact gezocht ‘om te zeggen hoe vreselijk geweldig’ de plannen voor de Delftse protonenkliniek waren. Ook het ministerie van Economische Zaken bleek ‘zwaar [te] worden belobbyd’.

‘Hopelijk houden wij stand…’, luidt het zuinige antwoord van de directeur Curatieve Zorg aan haar ambtenaar. Boven het Delftse initiatief hebben zich namelijk donkere wolken samengepakt: de patiëntveiligheid is er mogelijk niet goed geborgd. En dus moet de aanvraag waarschijnlijk worden afgewezen. De vraag is alleen: durft de ambtelijke top dat ook?

In 2009 had de Gezondheidsraad met een armslag positief geadviseerd over het nut van de veelbelovende protonenbestraling. Maar, zo had het adviesorgaan opgemerkt: de technologie is ontzettend duur. En de meerwaarde is nog onbewezen, dus lag een ‘geleidelijke en begeleide’ introductie voor de hand. Bij een introductie moest de nadruk dan ook liggen op het doen van onderzoek en het beheersbaar houden van de uitgaven.

Een herenakkoord

Dat advies had de overheid met een hoofdpijndossier opgezadeld. Documenten leren dat VWS rechtszaken vreesde als het aantal protonencentra te drastisch zou worden ingeperkt. ‘Zoals jullie weten vinden we vergunningplicht protonentherapie lastig vorm te geven’ of ‘juridisch houdbaar [te maken]’, zo vat een interne vertrouwelijke mail uit oktober 2012 het samen. In 2011 was bovendien een vergelijkbare zaak opvallend in de soep gelopen. Het departement had geprobeerd het aantal ziekenhuizen voor speciale hartklepingrepen terug te brengen. Dat had juridisch gedoe opgeleverd: een aantal ziekenhuizen ging de barricaden op. Ze kregen gelijk. De criteria voor de vergunningen waren ‘onvoldoende objectief’ geweest, zo oordeelde een bezwaarcommissie van VWS. Waarna er veel meer vergunningen moesten worden verstrekt dan aanvankelijk was bepaald.

Dat nooit meer. ‘Daarom proberen we er met de bekende initiatiefnemers onderling uit te komen welke capaciteit nodig is de komende jaren, en wie daarvoor een vergunning zou moeten krijgen’, mailt een ambtenaar op 29 oktober 2012.

Met zo’n poldertraject, ook wel een ‘bestuurlijk akkoord’ genoemd, wilde het ministerie een stok achter de deur om ‘allerlei rechtszaken te voorkomen’. Gaan de vergunningscriteria in zo’n procedure met terugwerkende kracht van tafel, dan volgen er wellicht schadeclaims van de afgewezen ziekenhuizen, zo vreesde het departement. Of volgen nog veel méér nieuwe aanvragen voor nieuwe protonenklinieken die niet meer kunnen worden afgewezen.

Iedereen een bestraler

Al snel blijkt welke gevolgen de keuze voor een bestuurlijk akkoord heeft. Alle academische ziekenhuizen – intussen samenwerkend in 5 initiatieven – hebben namelijk wel oren naar zo’n protonenbunker. Dat is terug te zien in de rooskleurige voorspellingen van het aantal patiënten die ze het ministerie in 2012 voorhouden.

Zo zal er binnen een paar jaar een minimumcapaciteit nodig zijn voor 3090 patiënten, rekent de toenmalig bestuursvoorzitter van het Erasmus MC voor. En dat halen we waarschijnlijk niet eens als er vijf centra worden neergezet, mailt hij. Dat onderbouwt hij met een opvallend argument. In de Verenigde Staten, waar ze de meeste ervaring hebben met protonen, behandelt een kliniek gemiddeld maar 250 patiënten per jaar. Het academische ziekenhuis in Groningen voorspelt dat er in 2020 jaarlijks zelfs 4800 patiënten te bestralen zijn. In een bijgevoegd wetenschappelijk artikel van een Groningse hoogleraar wordt het ‘realistisch’ geacht dat elk protonencentrum zo’n 1000 patiënten per jaar aankan.

Het leidt tot frustraties bij een ambtenaar. Hoe eerlijk zijn deze prognoses? Ze lopen sterk uiteen maar bevatten wel ‘dusdanige getallen’ dat ‘het redelijk lijkt om alle initiatiefnemers een vergunning te verlenen’, verzucht hij tegen een collega. ‘Dit was te verwachten’.

In de polder

En dan is er nog de discussie over waar zo’n kliniek moet worden gebouwd. Voor de hand ligt: aan een bestaand academisch ziekenhuis. Maar Rotterdam, Leiden en Delft hebben voor hun kliniek een weiland nabij de Delftse Universiteit voor ogen. ‘De TU Delft wil zich namelijk profileren op medisch technologisch gebied’, verklaart een ambtenaar in een mail. Het centrum moet dan ook naast het Reactor Instituut worden gebouwd, waar de universiteit ook een kernreactor heeft voor onderzoek.

Het ministerie besluit een commissie van wijzen een formeel advies te vragen, want er is bezorgdheid over het Delftse plan. Wat gebeurt er als er onverhoopt iets misgaat en er geen intensive care in het gebouw is? Een afvaardiging van de Federatie van Medisch Specialisten geeft op 28 maart 2013 haar oordeel: het is ‘redelijk en zinvol’ om te eisen dat een protonenkliniek aan een bestaand ziekenhuis gebouwd wordt.

Kankerpatienten worden zelden alleen maar bestraald, ze worden door een heel team van artsen behandeld, met chemo, met immunotherapie. En dat wil je zoveel mogelijk onder één dak, redeneert de commissie. Voor de patiëntveiligheid, maar ook een gezonde bedrijfsvoering is er gebaat bij. ‘Optimale inzet van middelen kan veelal pas worden verkregen boven een zekere kritische massa van patiënten’, zo valt in de expert opinion te lezen. Ook dat is in een bestaand ziekenhuis makkelijker te bereiken.

Het ministerie weet genoeg. ‘Wij zijn voornemens het advies te volgen’, aldus een ambtenaar in een mail. Ook minister Schippers is aan boord. Maar Rotterdam, Leiden en Delft hebben het advies al weken eerder weten te ontfutselen en beseffen dat hun plan op losse schroeven staat. Ze schakelen het Haagse lobbykantoor Meines & Partners in om het tij te keren.

Voor het blok

‘Beste Edith. We zijn elkaar al even niet meer tegen het lijf gelopen. Jammer!’, mailt een lobbyist van Meines direct aan minister Schippers. Hij komt snel ter zake. Haar ministerie is van plan een ‘onwenselijk en ook oneigenlijk criterium’ vast te leggen voor de bouw van een protonencentrum. In het buitenland zijn ook zelfstandige protonenklinieken gebouwd, betoogt hij, en dat was nooit een probleem geweest. Fijntjes merkt hij op dat de ministers van Economische Zaken en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap wél enthousiast zijn. En inmiddels ook op de hoogte zijn van het dwarse voornemen van Volksgezondheid. ‘Henk [Kamp, red.] en Sander [Dekker, red.] zijn langs andere lijnen ook geïnformeerd’.

Er volgen brieven aan de secretaris-generaal van het ministerie van VWS, afkomstig van Ernst Kuipers, Ferry Breedveld en Dirk Jan van den Berg, respectievelijk de bestuursvoorzitters van het Erasmus MC, LUMC en de TU Delft. Zij wijzen op het onderzoeksprogramma van hun nog te bouwen centrum, dat ‘gerust baanbrekend en uniek in de wereld mag worden genoemd’. Daarnaast dreigt serieuze vertraging voor patiënten. ‘Ons consortium loopt zodanig voor op de andere initiatieven dat al vanaf 2016 de eerste patiënten behandeld kunnen worden’, schrijven ze. De lobbyist van Meines wijst op mogelijke politieke weerstand als er vertraging komt. ‘Zoals je weet wil de Kamer dat de behandeling zo snel mogelijk in Nederland beschikbaar komt’, mailt hij aan lagere ambtenaar.

De ziekenhuisbazen krijgen op 20 juni 2013 een gesprek met de ambtelijke top van het ministerie van VWS. En daar wordt niet ‘standgehouden’, zoals lagere ambtenaren eerder nog hoopten. Integendeel. Minister Schippers krijgt dezelfde dag nog het advies om toch in te stemmen met het Delftse plan, behalve voor de bestraling van kinderen. Schippers reageert verontwaardigd op de ommezwaai. ‘Ik had al besloten’, schrijft ze in reactie met de hand op de nota. ‘Opmerkelijk dat na één gesprek het advies aan mij radicaal anders is! Baart mij zorgen over de hardheid van deze adviezen!’

Over de schutting

Maar haar ministerie zit klem. Wijst Schippers het protonencentrum in Delft af, dan liggen er ‘bestuurlijke complicaties’ op de loer, waarschuwen haar ambtenaren. Daarmee bedoelen ze: de initiatiefnemers achter HPTC zullen ‘het bestuurlijke akkoord dan niet willen tekenen’. En dat akkoord was nou juist zo nodig om te voorkomen dat er rechtszaken gevoerd gaan worden. Zoals bij de hartklepinterventies.

En dus verzint het departement een list. Het ministerie zou slechts voorbereidend werk hebben verricht en het maximaal aantal protonencentra naar 4 hebben gebracht, stelt een ambtenaar tegenover Schippers op 7 juli 2013. Waarna verzekeraars het aanbod verder kunnen inperken met slimme contractering. Of, zoals de ambtenaar het noemt, hoeft ‘niets [verzekeraars] ervan te weerhouden hun inkooprol echt op te pakken’. Dat kan volgens de ambtenaar drastisch, naar ‘desgewenst nul aanbieders’.

Het is een diametrale draai. Nog geen jaar eerder werd het juist ‘precair’ gevonden om de verzekeraar ‘een grote rol te geven bij de vergunningverlening’, zo blijkt uit een nota van 30 augustus 2012. Het risico was namelijk dat verzekeraars niet zouden kunnen voorkomen dat er te veel centra zouden worden gebouwd. Bovendien zijn de zorgverzekeraars zelf niet overtuigd van de macht die VWS hen toedicht. Ze schuiven de bal terug. Er is niet voor niets een vergunningenstelsel, schrijven ze in augustus 2013, ‘de overheid moet haar verantwoordelijkheid nemen’.

‘Zorgverzekeraars hebben kritiek op deze regeling en zijn van mening dat hierdoor veel hogere kosten ontstaan, dat hiermee overcapaciteit wordt gecreëerd’, schrijft Schippers, opnieuw handgeschreven, op een andere nota terug aan haar ambtenaren. ‘Ik had deze kritiek niet eerder gehoord. Hebben jullie dat meegewogen? In willen zien?’

Dovemansoren

Het is een kritiek die het ministerie dat jaar bijna in koor krijgt toegezongen. Zo waarschuwt een oncologisch chirurg ‘dat er heel kritisch gekeken moet worden naar de potentiële patiëntenaantallen en volgens mij kom je dan uit op één locatie’. De vereniging van de radiotherapeuten constateert dat leden ‘die niet rechtstreeks betrokken zijn bij een initiatief aangeven dat zij vier instituten teveel vinden om mee te starten’. Het Radboudumc, aanvankelijk nog geïnteresseerd in een protonencentrum, heeft ook haar conclusies getrokken. ‘Gelet op het aantal patiënten lijkt 1 protonenversneller voldoende’, mailt een bestuurder. De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGJ), die alle initiatieven bestudeerd heeft, constateert dat ‘geen enkel centrum een sluitende businesscase heeft’.

En dan is er nog de schatkistwaakhond van het ministerie van Financiën, de beruchte Inspectie der Rijksfinanciën. Die noemt het ‘verbazingwekkend’ dat het ministerie van VWS voorspelde patiëntenaantallen steeds wijzigt, terwijl het aantal vergunningen gelijk – op 4 – blijft. Waarschijnlijk krijgen 2 centra hun huishoudboekje veel gemakkelijker op orde dan 4, waarom wordt dat niet overwogen?

‘Je zult begrijpen dat verzekeraars liever willen dat wij de kolen uit het vuur halen en het aanbod nog verder beperken’, mailt een beledigde ambtenaar terug. ‘Maar dat is juridisch gezien vrijwel onmogelijk voor VWS’.

Uiteindelijk sluiten Minister Schippers en de academische ziekenhuizen een bestuurlijk akkoord voor 4 vergunningen. In het voorjaar van 2015 blijkt de hoop dat verzekeraars alsnog zullen proberen het aanbod terug te dringen, een fatale misrekening. De mededingingsautoriteit ACM concludeert dat verzekeraars geen onderlinge afspraken mogen maken om maar met één protonenkliniek een contract te sluiten. Waarom? De kartelwaakhond vreest voor ondercapaciteit. Die angst blijkt gebaseerd op een raming die het Delftse initiatief heeft opgestuurd naar de ACM. Daarin valt te lezen dat er in 2020 mogelijk 10.314 patiënten voor een protonenbehandeling in aanmerking komen. ‘Als de patiëntenaantallen in de richting gaan van de schattingen van de initiatiefnemers, kunnen er wachtlijsten ontstaan’, concludeert de ACM dan ook in een persbericht.

Wel wat uit te leggen

Wachtlijsten zouden er nooit komen. Wel in de wacht staande deeltjesversnellers. In 2019, ruim een jaar nadat de klinieken eindelijk in bedrijf zijn genomen, waarschuwt een gerenommeerde radiotherapeut in zijn oratie al voor leegstaande centra. ‘Op gezag van de radiotherapie’ zijn er honderden miljoenen euro’s aan de maatschappij gevraagd voor de bouw voor protonencentra, zegt hij. ‘En vervolgens verwijzen we niet naar die faciliteiten’.

Het zijn de woorden van Marco van Vulpen, die een drievoudig hoogleraarschap aan de TU Delft, LUMC en het Erasmus MC aanvaardt. ‘Als het aantal verwijzingen zo traag blijft groeien dan heeft iedere individuele radiotherapeut wel wat uit te leggen’, stelt hij. ‘Richting patiënten. En financiers.’ Zijn centrum heeft in september 2018 de deuren geopend en dat jaar 8 patiënten bestraald.

Zijn vrees blijkt nu, 3 jaar later, niet weggenomen te zijn. Met als wrange consequentie dat ook de tweede belofte van HPTC vooralsnog niet kan worden waargemaakt: het baanbrekende onderzoek. Studies die de meerwaarde van protonentherapie keihard aan zouden tonen, kunnen door te weinig doorverwijzingen nog niet worden uitgevoerd, erkent van Vulpen nu. ‘Ik weet even niet hoe ik het moet doen’. Immers, voor patiënten die aan een gerandomiseerde klinische studie meedoen krijgt het centrum geen vergoeding van de zorgverzekeraar. ‘Ik heb moeite om dit gefinancierd te krijgen’, zegt hij.

‘Protonentherapie is vooral een ding van de raden van bestuur geweest’, zo concludeert hij. Dat is nog steeds zo: in de overleggen van het protonencentrum zitten directe bestuurders van de academische ziekenhuizen aan tafel, zegt Van Vulpen. ‘Zo politiek is het allemaal. Het hele protonendossier is erg politiek. Dat is zo jammer’.

LITERATUUR

1. Verkooijen HM. Protonentherapie en het belang van RCT’s. Een pleidooi voor evaluatie van innovaties in de radiotherapie. Ned Tijdschr Geneeskd. 2021;165: D5462.

REACTIE

Ernst Kuipers, bestuursvoorzitter van het Erasmus MC, stelt als reactie dat de patiëntveiligheid bij het Holland Protonen Therapie Centrum (HPTC) nooit in het geding is geweest. Hij vindt ook niet dat er overschattingen zijn gemaakt, maar spreekt over ‘vertraging’, en verwacht dat het HPTC binnen twee jaar op volle capaciteit zal draaien.

Het ministerie van VWS vindt het te vroeg om te constateren dat er overcapaciteit is. ‘Centra hebben te maken met een aanloopperiode, oftewel ‘ramp-up’. Dit heeft te maken met het opstarten van en bekend worden met de technologie, aantrekken en inwerken van medewerkers, op gang brengen van de verwijzingen vanuit de eigen instelling en verwijzende centra. Dit kost allemaal tijd en duurt langer dan de centra hadden voorzien’, aldus een woordvoerder.

De protonencentra schreven gezamenlijk een reactie op dit stuk, zie het gerelateerde artikel D6620 elders in het NTvG.

ARTIKELINFORMATIE

Gepubliceerd op

20 december 2021

Citeer dit artikel als: Ned Tijdschr Geneeskd. 2021;165:D6621

VAKGEBIED

Kanker

AUTEURSINFORMATIE

Lucien Hordijk werkt als freelance-journalist in opdracht van de NTvG-redactie en maakt deel uit van The Investigative Desk.

Verantwoording

The Investigative Desk is een collectief van onderzoeksjournalisten dat zijn werk financiert uit donaties, subsidies, cofinanciering en honoraria. Geldgevers hebben geen zeggenschap over de onderzoeken. Dit onderzoek kwam tot stand met behulp van het Steunfonds Freelance Journalisten.

https://www.ntvg.nl/artikelen/protonencentra-wachten-op-patienten-die-niet-komen

 

The State of Israel vs The Jews review: fierce indictment of a rightward lurch

Sylvain Cypel, a French editor, writes with the passion of a convert, one betrayed by the faith in which he was raised

Free Palestine advocates hold a banner that equates Israel with an apartheid state in Columbus, Ohio. Photograph: Stephen Zenner/SOPA Images/REX/Shutterstock

Charles Kaiser

Sun 19 Dec 2021 07.00 GMT

S

ylvain Cypel’s new book is a violent indictment of the Jewish homeland, its growing embrace of apartheid and its closeness to some of the worst autocratic and similarly ethnocentric regimes around the world, including Hungary, Brazil and the Philippines.

The author is a prominent French newspaper editor and foreign correspondent who lived in Israel for 12 years, trained there to be a youth movement leader and even served in a paratroop brigade after being drafted.

Cypel writes with the passion of the convert: someone who believes he has been betrayed by the faith in which he was raised. His father was also a journalist, the editor of France’s Yiddish-language daily, Unzer Wort, and the main leader of labor Zionism in France for a quarter of a century. Cypel was very close to his father, but Zionism ultimately became the “unbridgeable hiatus” between them.

“It had been his whole life and it was mine no longer,” he writes.

Cypel argues that the country originally seen as an embattled David menaced by a constellation of Goliaths has evolved since the six-day war, into something “no idealist could stomach: a racist, bullying little superpower”.

His accusations carry particular power because of the nationality of his sources: nearly all are Israeli journalists, intellectuals and activists. But there is a paradox which Cypel mostly glides over: the provenance of all this criticism is also potent evidence of the continuing vitality of Israeli democracy. It would be impossible to write a book like this, relying almost entirely on the testimony of resident citizens and especially journalists, about Saudi Arabia, Egypt or even Jordan.

It would be impossible to write a book like this about Saudi Arabia, Egypt or even Jordan

That’s one reason why Israel’s supporters still describe it as the only democracy in the Middle East – a description Cypel rejects.

Although the accusation of apartheid has gained much more currency in the last couple of years, it was almost 20 years ago when Cypel first heard the case for it. It came in an interview he conducted with Michael Ben-Yair, who was Israel’s attorney general in Yitzhak Rabin’s second government. Ben-Yair believed the essential tenet of Zionism had been violated.

“The object of Zionist thinking was never the domination of another people,” he said.

“We are committing crimes that fly in the face of international law and public morality. The moment a power establishes two different legal systems, one democratic and liberal, and the other repressive and cruel, that’s where apartheid starts … Where an army defends the property of the one and destroys that of the other … there is no other term to define the situation except apartheid.”

Cypel begins his prosecution by quoting an assortment of headlines from a six-month period in 2018 and 2019:

• Israeli border policewoman arrested on suspicion of shooting Palestinian for fun

• Israel said a Palestinian was killed in clashes. A video shows he was shot in the back

• The disabled Palestinian slowly walked away. Then Israeli troops shot him in the back of the head

• After shooting a Palestinian teen, Israeli troops dragged him around – and chased an ambulance away

The headlines are bolstered by horrific statistics. Yesh Din, a human rights organization, studied 1,163 complaints to police from Palestinians who said they were victims of violence by settlers. During the 12 years that were examined, the share of complaints referred for prosecution was 1.9%; 91% of the investigations were closed without charges being brought. Out of 1,163 complaints, three went to trial.

Amira Hass, a West Bank correspondent for Haaretz, wrote that by systematically shooting “young unarmed Gazans … Israel is conducting a mass psychological experiment in Gaza”. But the “guinea pigs are actually the Israelis. How far will their society go in its acquiescence? The experiment is about compliance and cruelty.”

Hass compared the process to the notorious Stanley Milgram experiments conducted at Yale in the early 1960s, when subjects were asked to press a button that sent increasingly powerful electric shocks to a person each time he or she gave the wrong answer to a question.

All of these anecdotes explain Cypel’s relentless pessimism about Israel, which he calls “a society blindly turning inward as it drifts toward disaster”.

“Israel seems to have no sense of what within it could avert that disaster, or who would do it,” he writes. “Does Jewish society have what it takes to resist the current that is carrying it? The answer has to be no.”

Cypel’s book is also replete with the voices of virtuous Israelis who remain determined to put their country on a different course. But while the “ultras” who dream of expelling every Arab “aren’t yet dominant in Israeli society”, he writes, “they are its most determined segment”.

In a long section about the Jewish diaspora, Cypel points out that Israel’s lurch to the right has produced a growing gap with the liberal traditions of American Jews in the Reform movement. No one has written more powerfully on this subject than Daniel Boyarin, a scholar of the Talmud at Berkeley who has described the piercing pain of watching the Jewish tradition “disintegrating before my eyes”.

“It has been said by many Christians that Christianity died at Auschwitz, Treblinka, and Sobidor,” Boyarin wrote. “I fear – God forbid – that my Judaism may be dying at Nablus, Dheisheh, Betein or El Khalil.”

Cypel says those words were “considered blasphemous” when they were written, in 2006.

“But more and more American Jews agree with them today.”

• The State of Israel vs the Jews is published in the US by Other Press

• https://www.theguardian.com/books/2021/dec/19/the-state-of-israel-vs-the-jews-review-sylvain-cypel