Te hard of juist te soft? Hoogleraren uiten kritiek op bestuur UvA

 

NIEUWS

Te hard of juist te soft? Hoogleraren uiten kritiek op bestuur UvA

Medewerkers De studentenprotesten verdelen hoogleraren en docenten aan de UvA. Om verschillende redenen hebben ze stevige kritiek op het universiteitsbestuur.

AuteursJoost Ingen-Housz

Bram Endedijk

Gepubliceerd op     14 mei 2024 om 21:25

Demonstranten vernielden maandag het interieur van een pand van de UvA.Foto Raymond van Flymen/ANP

Medewerkers van de Universiteit van Amsterdam (UvA) uiten stevige kritiek op het optreden van hun college van bestuur in de studentenprotesten. De kritiek komt uit diverse hoeken van de universiteit. De leiding van de universiteit zou te hard hebben ingegrepen en daarmee de escalatie van de protesten hebben veroorzaakt. Of ze zou juist onvoldoende oog hebben gehad voor een radicaal deel van de studenten. Dat blijkt uit acht uitgebreide gesprekken die NRC voerde met medewerkers van de UvA, voornamelijk hoogleraren en docenten.

Wat opvalt in de gesprekken is dat eenduidigheid ver te zoeken is. Onder werknemers van de UvA wordt totaal verschillend naar de studentenprotesten gekeken. Een deel van de medewerkers staat volledig achter de studenten en deed mee aan de protesten. Een deel voelt sympathie, maar heeft moeite met hoe maandag een vreedzaam protest eindigde in vernielingen binnen het universiteitsgebouw. Een ander deel van de medewerkers is uitgesproken kritisch over de protesterende studenten.

Veel medewerkers zijn het er over eens dat met een andere opstelling van het college van bestuur van de UvA de protesten nooit zo verhit zouden zijn geraakt. Tot vorige week, zegt hoogleraar politieke theorie Eric Schliesser, waren de protesten klein. „De ontruiming van het tentenkamp op de Roeterseilandcampus door de ME heeft tot een radicale reactie van studenten geleid. Dat komt volgens mij vooral door hoe het bestuur is omgegaan met de protesten.”

‘Ongelukkige spiraal’

Natalie Scholz, universitair docent nieuwste geschiedenis, vindt dat het CvB „gefaald” heeft. „Door aangifte te doen begon het bestuur met wat het laatste middel zou moeten zijn: heftige politie-inzet. De studenten proberen een genocide tegen te houden. Reageert de universiteit dan niet met respect, dan kom je in een ongelukkige spiraal terecht.” Zij hekelt het gebrekkige democratische karakter van het bestuurssysteem van de UvA, waarbij studentenorganen te weinig inspraak zouden hebben. Dat werkt volgens haar escalatie in de hand.

Ewald Engelen, hoogleraar financiële geografie, denkt dat het snelle ingrijpen van de universiteitsleiding te maken heeft met het „trauma” dat het UvA-bestuur heeft overgehouden aan de bezetting van het Maagdenhuis in 2015, waar het bestuur van de universiteit gevestigd is. „Toen duurde de bezetting zes weken en moest de voorzitter aftreden. De les die het college daaruit getrokken heeft is: protest moet in de kiem worden gesmoord.”

Tegelijkertijd, zegt Engelen, maken „extreme vormen van vandalisme” door sommige groepen de situatie ingewikkeld voor het universiteitsbestuur. „Het zou daarom goed zijn als de demonstranten zich daarvan distantiëren.”

In hoeverre dragen wij bij aan een betere wereld? 

Ellen Algera — wetenschapsfilosoof

Afgelopen maandag deed Tim Verlaan, universitair docent stadsgeschiedenis, mee aan de walk-out – een door een groep van 150 docenten georganiseerde werkonderbreking als solidariteitsbetuiging aan de protesterende studenten. Hij vindt het goed dat studenten zich uitspreken tegen het onrecht dat Israël aanricht in Gaza. „Jonge mensen zijn lang stil gebleven als het gaat om maatschappelijke onrecht. Dat verandert nu en dat lijkt me een goede zaak.” Volgens hem kanaliseren de protesten een onrust die al langer leeft onder studenten. Een klein deel heeft zich daarbij „afgereageerd” op fysieke objecten. Maar, zoals hij benadrukt: „Niet op andere mensen.” Dat er veel aandacht was voor vernielingen, zegt volgens hem veel over „deze tijd, waarin eigendom heilig is verklaard”.

Tunnelvisie

Hoogleraar Marc Salomon, decaan bij de Business School van de UvA, sprak zich eerder uit vanwege zorgen om de veiligheid van Joodse studenten. Hij keek vol verbazing naar hoe studenten én collega’s samen demonstreerden. „Ik heb altijd gedacht dat wij kritische studenten en medewerkers opleiden. Maar ik zie vooral demonstranten met een tunnelvisie: Israël als enige schuldige.”

Hoogleraar Schliesser, die zich eerder in een opiniestuk in NRC uitsprak, zegt: „Ik zie voornamelijk vandalisme en hooliganisme, we kunnen concluderen dat er een ernstige radicalisering heeft plaatsgevonden onder een deel van onze studenten.”

Ellen Algera, wetenschapsfilosoof en promovenda in de medische antropologie, mist juist aandacht voor het verhaal achter de protesten. „Onze studenten willen een bredere discussie aanzwengelen over wat goede wetenschap is. In hoeverre dragen wij bij aan een vreedzame en dus betere wereld? Die reflectie is hard nodig.”

Niet durven uitspreken

De meeste medewerkers van de universiteit worstelen ook met de protesten. Omdat ze het ingewikkeld vinden zich erover uit te spreken, omdat ze dat niet hun expertise vinden of omdat ze zich liever bezighouden met het eigen onderzoek of het geven van onderwijs.

Victor Lamme, hoogleraar cognitieve neurowetenschap, denkt dat collega’s zich soms niet durven uitspreken. „Het luidruchtige karakter van het protest, gecombineerd met geweld, leidt er volgens mij toe dat veel mensen hun mond houden, terwijl ze er wel gedachten over hebben. Ze denken: laat maar.”

Volgens universitair docent Tim Verlaan hoort het soms ook bij zijn baan om zich op de vlakte te houden blijven. ,,Ik wil geen onveilige situatie creëren als docent en het college beginnen met hoe ik tegen de rol van Israël aankijk, terwijl ik daar als burger misschien wel iets van vind. Dat is soms een worsteling.”

Transparantie is zelden een goed idee

Victor Lamme — hoogleraar

De demonstranten eisen dat het universiteitsbestuur de banden verbreekt met Israëlische onderwijsinstellingen en bedrijven die mensenrechtenschendingen in Gaza faciliteren. Vorige week publiceerde de UvA een lijst van samenwerkingen met Israëlische organisaties. Volgens de demonstranten is deze niet volledig.

Hoogleraar Lamme begrijpt niet waarom de universiteit de lijst heeft vrijgegeven. „Het openbaren van zo’n lijst leidt tot verdachtmakingen en nog meer vragen. Transparantie is zelden een goed idee.”

Universitair docent Verlaan zegt dat het bestuur met twee maten meet. „In de oorlog tussen Rusland en Oekraïne zijn alle banden doorgeknipt met Russische academische instellingen, maar nu durft het bestuur zich niet uit te spreken.”

Een woordvoerder van de UvA liet NRC weten dat niemand van het driekoppige college beschikbaar was voor een gesprek. De woordvoerder verwees naar een algemene, op maandagavond gepubliceerde verklaring, waarin staat dat het CvB geschokt is over de „gewelddadige elementen” die de vreedzame walk-out „kaapten”. Vanwege het risico op meer bezettingen besloot het college om alle universiteitsgebouwen tot en met woensdag te sluiten.

https://www.nrc.nl/nieuws/2024/05/14/te-hard-of-juist-te-soft-hoogleraren-uiten-kritiek-op-bestuur-uva-a4198853