COLUMNMARCIA LUYTEN
Miljoenen mensen lijden honger omdat we ons graan liever aan dieren geven
De hoogste bergen van Europa liggen volgens een Franse documentaire in Nederland. Europa, een continent op zijn kop heet de film die 17 juni door Arte wordt uitgezonden. Ze gebruikt de kracht van kaartjes om te laten zien waar het meeste vee wordt gehouden. Nergens ter wereld is de varkensdichtheid zo hoog als in Brabant: 1.200 varkens per vierkante kilometer, met een verdubbeling in De Peel. En dus rijst aan de Noordzee een Mount Everest van varkens op. Dezelfde geografie op het kaartje met runderen: een hooggebergte in Nederland.
‘Killing Fields’, schreef op Twitter iemand bij de kaartjes, want online is Europe, un continent bouleversé al te zien. Die typering slaat waarschijnlijk op het doden van miljarden dieren elk jaar, maar onbedoeld raakt ‘Killing Fields’ aan dat andere schandaal: miljoenen mensen dreigen te verhongeren. Volgens de Verenigde Naties staan 41 miljoen mensen aan de rand van de hongerdood. Meer dan 155 miljoen - alle Nederlanders keer negen - zijn in acute voedselnood.
De intensieve veeteelt in Nederland is deel van de oorzaak. Klimaatverandering is het belangrijkste probleem; de Hoorn van Afrika kent de ergste droogte in veertig jaar, en de veeteelt is een enorme uitstoter van broeikasgas (koeienscheten van methaan zijn 86 keer schadelijker dan CO2). Daar komt bij dat om veevoer te produceren, grote stukken regenwoud zijn gekapt, wat de opwarming verder stuwt.
Voor de volledigheid: door covid stokte in arme landen de import van voedsel. En de oorlog in Oekraïne brengt de toevoer verder in gevaar, want Oekraïne en Rusland zijn goed voor een derde van het wereldwijd verhandelde graan. Maar ook zonder tarwe, rogge en maïs uit het Oosten zouden we de wereldbevolking gemakkelijk kunnen voeden. Als niet driekwart van alle landbouwgrond op aarde in gebruik was voor veeteelt.
De kern van het voedselprobleem is dit:
dieren eten gemiddeld zes keer meer proteïne dan ze produceren. Voor een kilo kippenvlees is 4,55 kilo voer nodig. Voor een kilo varkensvlees negen kilo. Een kilo rundvlees vergt 25 kilo voer. Dat veevoer bestaat voor een belangrijk deel uit graan en soja dat ook kan worden gegeten door mensen. Zonder tussenkomst van een verspillend dier, is een kilo tarwe een kilo voedsel.
Nog wat cijfers: voor het voeden van iemand die plantaardig eet (een veganist) is gemiddeld 600 vierkante meter landbouwgrond nodig. Voor een vegetariër (wel ei en zuivel) 3 keer zoveel. Voor iemand die naast zuivel en eieren ook vlees eet, 18 keer zoveel. Een stuk landbouwgrond kan in plaats van één kilo rundvlees bijna 100 kilo plantaardig voedsel geven. De aarde produceert eten voor 10 miljard mensen.
De titel van de Arte-film, Europa op zijn kop, krijgt een nieuwe betekenis nu door de oorlog de voedselvoorziening in het geding is. Brussel heeft een belangrijke natuurbeschermingswet en een pesticideverordening uitgesteld. Tegelijkertijd mogen boeren braakliggend land (cruciaal voor biodiversiteit) bewerken en gewassen korter achter elkaar verbouwen (slecht voor de bodem).
De aldoor lobbyende agro-industrie schetst een valse tegenstelling tussen voedselzekerheid en verduurzaming. Nu is verduurzaming opgeschort, terwijl een tekort aan voedsel niet de oorzaak van de tekorten is. Dat is namelijk het voeren van graan aan dieren.
En dan is er nog een andere wetmatigheid bij voedselzekerheid: van oorlog komt voedselschaarste en van voedselschaarste komt oorlog. In Egypte garandeert de overheid daarom elk gezin drie broden per dag. Toen eind 2010 de Arabische Lente begon, was brood symbool voor de inzet: eerst brood, dan idealen.
Een tekort aan graan in het Midden-Oosten is een onmiddellijke dreiging voor de stabiliteit, daar en hier. Dat conflicten aan de andere kant van de Middellandse Zee leiden tot vluchtelingenstromen die westerse democratieën in de problemen kunnen brengen, is intussen duidelijk. Driekwart van het Egyptisch graan komt uit Rusland en Oekraïne.
Wie er geen moeite mee heeft dieren te voeren met graan en peulvruchten terwijl 155 miljoen mensen creperen van de honger, moet toch even die andere kant zien. Het is namelijk iets waar vleesetende mannen zo lustig naar verwijzen, als ze suggereren dat Poetin de oorlog niet kan helpen: realpolitik. (‘Hadden Oekraïne en de Navo hem maar veiligheid moeten bieden.’) Welnu, voedseltekort omdat we ons graan liever aan dieren geven, is gewoon realpolitik.
Marcia Luyten is schrijver en journalist
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.