Kort maar krachtig heeft interim-ceo Ruud Sondag bij Schiphol de tent willen verbouwen
In de korte tijd dat Ruud Sondag de baas was op Schiphol, nam hij de organisatie stevig onder handen. Schiphol mocht niet langer trekpop zijn van de luchtvaart. De Volkskrant liep drie maanden mee met Sondag, crisismanager in hart en nieren.
H
Makkelijk heeft Sondag (61) het zichzelf inderdaad niet gemaakt. Zestien maanden geleden werd hij bij Schiphol ingevlogen als opvolger van Dick Benschop. De luchthaven was in 2022 vastgelopen vanwege een tekort aan beveiligers. Rijen passagiers reikten tot ver buiten de terminal. Of Sondag als tijdelijke kracht de boel wilde vlottrekken.
Dat wilde de ervaren bestuurder wel. Maar in plaats van op de winkel te passen, heeft de interim-topman de tent grondig verbouwd. Zonder er ruchtbaarheid aan te geven, haalde hij een bezem door de bestuurskamer. In de media sloeg hij op de grote trom: Schiphol was nu vóór krimp van de eigen luchthaven, terwijl het zich hier voor zijn komst nog tegen verzette. Sondag ijvert bovendien voor rigoureuze maatregelen, zoals een verbod op nachtvluchten.
OVER DE AUTEUR
Ashwant Nandram is economieverslaggever voor de Volkskrant. Hij schrijft onder meer over de luchtvaart en spoorwegen.
Omwonenden blij, maar bij luchtvaartmaatschappijen maak je daar geen vrienden mee. Deze week nam Sondag afscheid. Hij laat een luchthaven achter waar de verhoudingen tussen Schiphol en vliegmaatschappijen zijn verzuurd. Hoe ging hij te werk? En gaat Schiphol na zijn vertrek weer op de oude voet verder?
Amsterdam, 16 februari 2024
William van Hamond (57) zit achter het stuur te wachten. Het is half negen ’s ochtends en de chauffeur staat geparkeerd in een garage in het Amsterdamse Museumkwartier. Op de achterbank staat vast een flesje mineraalwater en Het Financieele Dagblad ligt klaar. Boven, in het spatmoderne appartement van 400 vierkante meter, zit de man die hij al 23 jaar rondrijdt. Sondag heeft een lange carrière in allerlei boardrooms, en Van Hamond was er vrijwel al die tijd bij.
Na een studie rechten begint Sondag in 1987 als verkoper bij containervervoerder Nedlloyd. Na tien jaar wordt hij verkoopdirecteur bij Van Gansewinkel. Het Brabantse familiebedrijf sorteert en recyclet bedrijfsafval. In 2001 wordt hij bestuursvoorzitter, waarna hij het bedrijf verder uitbouwt tot de grootste afvalverwerker van Nederland.
Van Gansewinkel wordt in 2007 door de familie verkocht voor een slordige 800 miljoen euro. Ook Sondag houdt daar dankzij zijn aandelen een klein fortuin aan over. Het geld gebruikt hij om te investeren, onder meer in een paar afvalbedrijven. Daarnaast wordt hij toezichthouder bij de Rotterdamse haven en ProRail, en adviseur van een trits aan familiebedrijven.
In 2018 komt Sondag voor het eerst bovendrijven als crisismanager. Er is een groot conflict bij Eneco. De eigenaren, 53 gemeenten, willen het energiebedrijf verkopen, maar hebben ruzie over de koper. Sondag wordt gevraagd om de plooien glad te strijken. Twee jaar later wordt het bedrijf zonder morren verkocht aan Mitsubishi.
‘Witte gij wat het is’, zegt Van Hamond met Brabantse tongval. Hij legt zijn hand op het dashboard van de Mercedes S-klasse. Fijn dat zijn baas succesvol is, maar dat is niet waarom hij elke ochtend om tien voor half zes opstaat en vanuit Sint-Michielsgestel naar Amsterdam rijdt. ‘Het is een prettig mens.’ En minstens zo belangrijk: ‘Meneer Sondag heeft oog voor de minderen. Niet alleen voor wat er in de top zit, en de cijfertjes en weet-ik-wat. Overal waar we komen of geweest zijn, mogen ze ’m graag. Zeker op de lagere vloeren. Dat zegt toch genoeg?’
DE UITDAGINGEN VOOR SCHIPHOL
De krimp van Schiphol is uitgesteld en daar is Sondag niet blij mee. De luchthavendirecteur vreest dat het tot nóg minder vluchten leidt. Hoe kan dat?
Om personeel of passagiers zit Schiphol niet meer verlegen. Maar de luchthaven heeft wel meer geld nodig. Het wil dat vliegmaatschappijen meer havengeld gaan betalen.
Omwonenden klagen over geluidshinder van de luchthaven. Maar volgens metingen neemt het geluid juist af. Waarom ervaren zij dat anders? ‘Zo’n geluid voelt bedreigend. Je denkt elke keer: gaat het wel goed daarboven?’
Sondag zwaait af, maar de nieuwe luchthavendirecteur staat al klaar: deze zomer neemt Pieter van Oord het stokje over. Is hij in staat om de luchthaven uit het woelige vaarwater te loodsen?
Landgoed Groenendaal, Heemstede, 7 november 2022
Ruud Sondag kijkt de kring rond. Op Landgoed Groenendaal – een witgeverfd 18de-eeuws koetshuis – zit het topmanagement van Schiphol. In een cirkel wachten ze tot Sondag hen voor het eerst zal toespreken. Dit is het team van zijn voorganger Benschop. De twintig mannen en vrouwen die een van de grootste luchthavens van Europa aansturen. Een groep die is murw gebeukt door de kritiek over de lange rijen. En Sondag heeft geen opbeurend verhaal, herinneren aanwezigen zich.
In de weken voor zijn officiële start op Schiphol heeft Sondag zich voorbereid op dit moment, zal hij later vertellen. Hij belde meer dan twintig mensen. Voorgangers zoals Benschop en Jos Nijhuis. Marjan Rintel van KLM, de vakbond, de luchtverkeersleiding. Ook een boel oud-medewerkers. Hoe werkt het op die luchthaven? En wat is volgens hen het probleem?
Hij hoort veel dezelfde dingen. Schiphol heeft niet alleen een tekort aan handjes, er zijn veel dieperliggende problemen. Jarenlang is er beknibbeld op personeelskosten en infrastructuur. Lagere kosten betekenen lagere havengelden, en dat was aantrekkelijk voor vliegmaatschappijen.
Op het hoofdkantoor van Schiphol wisten ze amper wat er op de werkvloer gebeurde. Daar dachten hoogopgeleiden na over de toekomst van de luchtvaart. Maar hoe het met de beveiligers, bagageafhandelaren en schoonmakers ging, moesten ze van de vakbond vernemen.
Zijn bezoekjes aan de luchthaven stelden niet gerust. Sondag ging tweemaal poolshoogte nemen. Veiligheidshesje en werkschoenen aan, en hup, door de bagagekelders en over het platform. Hij zag smerige toiletten. Muizenkeutels in de kantines waar medewerkers hun boterhammen aten.
Hij kan er nog kwaad om worden. ‘Dat je daar niks aan doet! Vind je het gek dat je een personeelstekort hebt?’, roept hij wanneer hij eraan terugdenkt. Dat ging bij Van Gansewinkel wel anders. Hij had 12 duizend man die achter de vuilniswagen stonden; werk waarvoor letterlijk de neus werd opgehaald. Maar er werd voor die mannen gezorgd. Ze kregen een goed salaris, hadden schone werkkleding aan. Zo moeilijk is dat niet. Maar dan moet je ze wel zien staan.
Let maar op, houdt hij zijn management die middag voor: Schiphol gaat het voortaan anders aanpakken. Niet meer praten over grootse vergezichten, zoals ‘the most sustainable airport of the world’. Nee, Schiphol gaat 80 procent van de tijd bezig zijn met de uitvoering. De handen uit de mouwen steken, zegt Sondag, dat is waar Nederland ooit in uitblonk. Een overstroming in Zeeland? We plakken er een plan tegenaan, en we gaan het uitvoeren. Zo zijn de Deltawerken verrezen. Dat kan hier ook.
De twintig managers kijken elkaar aan. Deze nieuwe directeur legt de vinger op de zere plek, zullen velen later beamen. En hij wist de helft nog niet. Maar Sondag kwam toch om beveiligers te werven? Gaat hij zich nu ook nog bezighouden met de bestuurscultuur? Weet hij wel waar hij aan begint?
Lifts All-fabriek in Järfälla, Zweden, 15 december 2023
Svante Wibom (65) en Fenglin Wang Weidsten (41) vallen stil. De twee Zweden zitten in de vergaderzaal van de firma Lifts All, op een uur rijden van Stockholm. Tegenover hen zit de man die een van de grootste bestellingen in de 43-jarige geschiedenis van het bedrijf deed.
Het is Sondag en hij heeft haast. Volgens de Arbeidsinspectie tillen de mannen in de bagagekelders te vaak koffers. Daarom heeft Schiphol hier 240 tilapparaten besteld. Die moeten voor april 2024 geïnstalleerd worden, want de Inspectie dreigt met boetes.
Vandaag is hij in alle vroegte met twee medewerkers naar Zweden gevlogen. Er is koffie en een plak taart, en nu de sneeuw op zijn jas is gesmolten, legt Sondag de hamvraag op tafel. Kunnen ze die tilhulpen op tijd installeren? Hij ziet hun aarzelende gezichten. Gaan ze het hem nu vertellen?
Het kopen van de liften typeert Sondags manier van aanpakken. Niet lullen maar poetsen. Daarom houdt hij ook van een interim-klus. Alles is helder: er is brand en hij komt die blussen. Dat geeft focus. Minstens zo fijn voor de brandweerman: er gelden geen verkeersregels. Zo ontstaat ruimte om de boel onder handen te nemen.
Op Schiphol valt er genoeg te blussen. Het personeel schuift problemen makkelijk van zich af, zeggen managers tegen de Volkskrant. Op luchtvaartmaatschappijen, onderaannemers of op collega’s van andere afdelingen. Zo krijg je niet veel voor elkaar, vindt Sondag. Hij breidt al snel de directie uit. Aan de bestuurstafel zitten voortaan geen drie, maar zes mensen. Meer operationele types die snappen wat er op de werkvloer gebeurt.
En dan niet treuzelen, maar gewoon gáán. Ze houden bij Schiphol van plannetjes maken. En bij elk nieuw plan hoorde een mok met een slogan erop. ‘Bags to the future’ stond op de mok voor het tilhulpplan. Kom niet met een drinkbeker, denkt Sondag, maar los het op. En dat plan hoeft nog niet honderd procent te kloppen voor je begint. Zolang je een idee hebt waar je naartoe moet, dan komt de rest vanzelf.
Dat soort inzichten komt met de jaren. De belangrijkste les leerde hij van Leo van Gansewinkel. Het oog van de meester maakt het paard vet, zei die. Je moet een kijkje nemen op de werkvloer, dan weet je zeker dat het goed wordt gedaan. Dat is Sondag niet vergeten. Een bedrijf leiden doe je niet vanachter je bureau. Je moet uit die boardroom.
In de Zweedse vergaderzaal schraapt Wibom zijn keel. ‘Wat ons verbaast, is dat we nog steeds geen bouwtekeningen hebben gekregen. We vragen daar al om vanaf de tweede dag.’ Het hoge woord is eruit. De tilapparaten staan klaar, maar de Zweedse monteurs kunnen ze bij Schiphol niet ophangen.
‘This is news to me’, zegt Sondag verbaasd. ‘Ik vind het niet leuk dat ik hierheen moet komen om dit te horen.’ Hij kijkt de twee Zweden aan, die deemoedig knikken. Maar de boodschap is gericht aan zijn eigen medewerkers. In de auto terug naar Stockholm zal hij het onderwerp nog eens bij hen aansnijden. ‘Ik begrijp er geen moer van’, zal hij zeggen, ‘maar ergens strandt dat bij ons. We moeten dit bedrijf elke paar weken bellen en vragen naar de status.’
‘Ja’, zal de medewerker antwoorden, ‘dat is wel een goeie.’
Schipholkantoor, Haarlemmermeer, 11 december 2023
‘Heb je nou eigenlijk een idee wat je moet doen?’
Sondag en zijn directie hebben er al een hele ochtend op zitten. Ze begonnen met een negentig minuten durende bestuursvergadering. Voor de uren daarna staat nog een overleg over de infrastructuur op de planning, daarna volgen vijfenveertig minuten met het strategieteam.
Daartussenin zijn tien minuten ingeruimd voor twee medewerkers die komen praten over verantwoord ondernemen. Sondag wipt al die tijd op zijn stoel. Hij weet best dat de organisatie jarenlang anders gewend was. Als medewerker kon je vroeger een presentatie aan de directie geven zonder dat scherp was nagedacht over de uitvoering. Over bijvoorbeeld een tijdlijn, of wie dat werk precies ging opleveren.
Maar hij zit hier nu al een jaar, en sommigen hebben het nog steeds niet begrepen. Alles wat hij nu hoort, stond al in het document dat hij van tevoren ontving. Ongeduldig wacht hij tot de medewerker is uitgesproken, dan hapt hij toe. Weet hij eigenlijk wat-ie nu moet gaan doen?
‘Ik heb zeker een idee, ja. Maar ik ga nog wel even wat denkwerk verrichten.’
‘Wat we willen is dat, voordat we hier een voorstel op tafel krijgen, er al is nagedacht over hóé we dat voor elkaar gaan krijgen.’
Sondag is direct, soms tot vervelends toe, zeggen mensen die langer met hem werken. Op Schiphol is die directheid eerst nog even wennen. Bijvoorbeeld bij het team van persvoorlichters. Eind 2022 vragen journalisten of het klopt dat de luchthaven boeren uitkoopt voor stikstofrechten.
Maar met het statement dat is bedacht, kan Sondag niet veel, herinneren de woordvoerders zich. ‘Wat staat hier nou?’, vraagt Sondag, terwijl hij de tekst hardop voorleest. ‘Om tot een vergunning te komen, moeten we aan de voorschriften van de overheid voldoen. Daarbij liggen alle opties op tafel.’
‘Zo omfloerst. We hebben die boerderijen toch uitgekocht? Laten we dat dan ook zeggen. Als er straks boze boeren met tractoren voor de terminal staan, kijken we wel verder.’
De werkwijze van Sondag leidt geregeld tot botsinkjes. Voor sommigen blijkt zijn stijl onwerkbaar. Bijvoorbeeld voor operationeel directeur Hanne Buis, die sinds 2004 bij Schiphol werkt. Ze stond al jaren in de coulissen klaar om Benschop op te volgen, maar de bestuursstijlen van Sondag en Buis botsten hard. Buis was vooral bezig met processen en weinig met inhoud, zeggen medewerkers die onder haar hebben gewerkt.
Drie maanden na Sondags aantreden vertrekt Buis. Onenigheid over de ‘operationele aansturing van de luchthaven’, schrijven de partijen in een verklaring. Sondag zal er later zijn schouders over ophalen. ‘Er komen hier 70 miljoen passagiers per jaar. Die willen niet in een rij staan wachten. Something needs to change. En daar moet alles voor wijken.’
Vlissingen, 1969
Sondag is 7 jaar oud wanneer hij erachter komt dat zijn ouders zijn ouders niet zijn. Hij wordt in 1962 geboren in een katholiek doorgangshuis in Breda. Daar kunnen ongehuwde moeders bevallen en hun kind achterlaten. Zijn biologische ouders zijn dan tieners. Samen met een ander jongetje wordt hij geadopteerd door het echtpaar Sondag uit Vlissingen.
De adoptie heeft hem sensitief gemaakt, zal hij er later over zeggen. Hij leerde hoe hij mensen moet charmeren. Om niet te spreken over de prestatiedrang die de adoptie in hem opwekte. Het heeft hem al die jaren voortgestuwd. Maar het blijft een valse start. ‘Ik vertelde mezelf dat ik van geluk mocht spreken dat ik zulke lieve ouders had die mij hadden opgepikt. Ik moest van mezelf hoge cijfers halen en verder een goede zoon wezen.’
Dat hij er op jonge leeftijd achter komt dat hij op jongens valt, hoort daar niet bij. ‘Ik wist hoe mijn vader over homoseksualiteit dacht. ‘Dat vieze homootje’, zei hij altijd als-ie Albert Mol op televisie zag. Dus een coming-out, dat ging helemaal niet. Ik had het ergens weggestopt, en er lang niet meer naar gekeken.’
Jarenlang zal Sondag leven als getrouwde heteroman met drie kinderen. Pas op zijn 42ste komt hij uit de kast. Vanaf dat moment zal hij nooit meer de schijn ophouden.
KLM-hoofdkantoor, Amstelveen, 18 januari 2023
Het duurt 79 dagen voordat Sondag doorheeft wat op Schiphol de pikorde is. Het is 18 januari 2023 en de topman zit op de bovenste etage van het Amstelveense hoofdkantoor van KLM. Hij is uitgenodigd voor een kennismaking met de hoogste bazen. Handjes schudden, kopje koffie erbij. Maar dan wordt er iets gezegd, herinneren aanwezigen zich, wat de verhoudingen op scherp zet.
‘Je weet toch wel dat ik jouw salaris betaal?’, vraagt Pieter Cornelisse, KLM’s vicepresident luchthavenstrategie aan Sondag.
Sondag fronst zijn wenkbrauwen. Hij komt al twintig jaar in bestuurskamers, maar zoiets heeft hij niet eerder meegemaakt. Is dat normaal hier? Hij kijkt KLM-topvrouw Rintel aan. Gaat ze er wat van zeggen? Ze kijkt terug en zwijgt.
Op papier zijn de gezagsverhoudingen op de luchthaven helder. Schiphol verzorgt de infrastructuur. Het zorgt dat de terminal schoon is en dat er geen gaten in de landingsbaan zitten. Vliegmaatschappijen maken daar als klant gebruik van. De partijen zijn van elkaar afhankelijk.
Maar van gelijkwaardigheid is in de praktijk weinig sprake, zeggen managers van de luchthaven. KLM is met dochter Transavia veruit de grootste klant. Schiphol deed er tot de komst van Sondag alles aan om die band niet te beschadigen. En dat speelt KLM handig uit.
Het kweekt frustratie onder Schipholmedewerkers, merken de managers. Ze voelen zich niet serieus genomen. Sommigen vertrekken. Anderen leren dat je beter direct kunt meebuigen met KLM, als het erop aankomt word je toch overruled door de top.
Had hij dat in Amstelveen allemaal geweten, zal Sondag later zeggen, dan had hij er wel wat van gezegd. In plaats daarvan gaat hij er niet op in. Het zet hem wel aan het denken. De luchtvaartsector vormde jarenlang een gezamenlijk front. Maar Schiphol heeft toch andere belangen dan een vliegmaatschappij? Dan is het toch logisch dat het soms een eigen mening laat horen?
En laat Schiphol daar nu net naar gevraagd worden.
Het is zomer 2022 als het kabinet aankondigt dat Schiphol moet krimpen. Het is een trendbreuk van jewelste, de luchtvaart kreeg in de decennia daarvoor juist ruim baan. Steeds meer omwonenden stappen vanwege vliegtuigherrie naar de rechter. Juridisch gezien staan ze sterk, want Schiphol overschrijdt de geluidsnormen. De rechter gedoogt dat al jaren, maar het geluk is een keer op, vrezen ze in Den Haag. Ze kunnen de boel maar beter zelf wat inperken.
Maar eerst moet het kabinet door een paar hoepels springen. Eén daarvan: alle betrokken partijen vragen naar hun mening. Wat vindt u van ons krimpplan? En heeft u zelf een alternatief?
Ook Schiphol krijgt die vragen. Sondag maakt zich zorgen om de relatie met de omgeving, zal hij later vertellen, wanneer hij in het Hilton Hotel boven het croissantje met aardbeienjam hangt. ‘De relatie met de buren was uitgewoond.’ Intern was ook al vaker nagedacht hoe ze de omgeving tegemoet kunnen komen. Zo lag er al jaren een plan om een nachtsluiting in te voeren, waardoor er ’s nachts niet gevlogen kon worden. Iemand hoefde het alleen maar af te stoffen.
Voorgangers hebben dat niet gedurfd, zeggen Schiphol-medewerkers. Sondag is minder bevreesd. In februari 2023 schaart Schiphol zich achter de krimp naar 460 duizend vluchten. In april zet het een stap verder: de luchthaven wil dat er tussen middernacht en vijf uur ’s ochtends niet meer wordt gevlogen. Ook wil het een verbod op privéjets en zet het een streep door de aanleg van een nieuwe landingsbaan.
WAT WIL SCHIPHOL, SINDS DE KOMST VAN SONDAG?
Wie nog twijfelde, weet nu zeker: Schiphol vaart een nieuwe koers. Dat zorgt voor een groeiende ergernis bij vliegmaatschappijen, maar Sondag is tevreden. Schiphol doet eindelijk zijn best om de omgeving tegemoet te komen. Maar weerstand bieden gaat niet altijd zo eenvoudig.
In mei 2023 komt het tot een harde botsing met KLM. Steen des aanstoots is een rapport van onderzoeksbureaus SEO en CE Delft. Die komen met een opmerkelijk alternatief voor de krimp. Eentje waardoor vliegmaatschappijen juist méér kunnen gaan vliegen, maar dat tegelijkertijd ook het beste is voor de brede welvaart. Het gaat om minder nachtvluchten en een afstandsafhankelijke vliegtax – dat laatste is vooral ongunstig voor langeafstandsvlieger KLM.
Het onderzoek is betaald door Schiphol, KLM en luchtvaartlobbyclub Barin. KLM wil niet dat het rapport naar buiten komt. De aanbeveling kan serieus genomen worden, waardoor zo’n afstandsafhankelijke vliegtax het weleens echt zou kunnen halen. De vliegmaatschappij probeert Schiphol van publicatie te weerhouden. Het dreigt een directeur van de luchthaven per mail persoonlijk aansprakelijk te stellen voor schade die volgt bij publicatie. Dat bevestigt KLM tegen deze krant. Op Schiphol zijn ze pissig, maar de vliegmaatschappij krijgt haar zin. Het rapport wordt ter kennisgeving naar twee ministeries in Den Haag gestuurd, en verdwijnt daarna in een la.
Thamerkerk, Uithoorn, 6 februari 2024
‘Maar wat gaat u nou doen zodat ik er iets van ga merken?’ Met ingehouden woede spuugt Elfriede Henraat (77) de woorden uit. Het is dinsdagavond 6 februari 2024 en ondanks de plensregen zijn tweehonderd bewoners van Uithoorn naar de bijeenkomst in de Thamerkerk gekomen. Op het podium zitten de baas van de luchtverkeersleiding, een topambtenaar uit Den Haag en Sondag.
Henraat heeft haar messen geslepen. Ze woont al ruim 45 jaar onder de rook van Schiphol en heeft steeds meer geluidsoverlast van de vliegtuigen. Ze heeft Sondag al vaker gehoord over de band met de buren. Makkelijk praten, maar wat gaat er nu concreet gebeuren?
Sondag heeft weinig goed nieuws meegenomen. De voorstellen die hij in de ideeënbus van het kabinet had gestopt, zijn niet overgenomen. ‘Heel kansrijk’, noemden ze de nachtsluiting in Den Haag, maar ze wilden het eerst nog even laten onderzoeken.
Van het krimpplan is ondertussen ook nog niets terechtgekomen. Eerst voerden luchtvaartmaatschappijen rechtszaken tegen de staat, daarna gingen Washington en Brussel zich er ook nog mee bemoeien. Het kabinet heeft de krimp daarom opgeschort; de luchthaven zal op z’n vroegst pas in 2025 krimpen.
Zo komt het dat Sondag vanavond met lege handen staat. Hij valt met de deur in huis. Wat mevrouw Henraat zal merken? Voorlopig nog bar weinig. Er vlogen in 2019 meer vliegtuigen dan ooit over Uithoorn en ‘daar gaat het opnieuw naartoe’.
Sondag wil het uitleggen. Hoe Schiphol de eerste grote luchthaven ter wereld is die moet krimpen. Dat vliegmaatschappijen alles uit de kast trekken om dat te voorkomen. En dat de regelgeving niet meezit, want die is vooral gericht op groei. ‘Maar Schiphol is uit een ander vaatje gaan tappen. Wij erkennen dat het anders moet.’
De boodschap komt niet aan. In de ogen van bewoners lijkt Sondag verdacht veel op zijn voorgangers. Hij praat veel, met zijn nachtsluiting en verbod op privéjets, maar ze hebben er nog geen nacht beter door geslapen. ‘Kulreden’, roept iemand. ‘Wat zit je nou zielig te doen’, schreeuwt een ander.
Sondag schuift ongemakkelijk op zijn stoel. Hij is duidelijk niet in zijn element. De topman is gewend om dingen gedaan te krijgen. Een tekort aan beveiligers? Alle ballen richten op de werving. Moppert de Arbeidsinspectie over het werk in de bagagekelder? Halen we tilapparaten uit Zweden.
Overal waar hij kwam, heeft Sondag benadrukt dat het voor Schiphol belangrijk is om te krimpen. Het heeft een verzuurde verhouding met vliegmaatschappijen opgeleverd, maar geen tastbare resultaten. Sondag kan duwen, trekken en roepen wat-ie wil, maar hij stuit op Haagse onderzoeken en Brusselse regeltjes. Terwijl juist hij er in dit soort zaaltjes op wordt aangesproken.
Wat vanavond niet wordt erkend, is dat Sondags stellingname wel symboolwaarde heeft. De luchthaven heeft misschien weinig macht, maar wel grote invloed. Schiphol heeft een eigen stem in het debat over de luchtvaart gekregen. Eentje die tot voor kort werd gedomineerd door de vliegmaatschappijen.
Het maatschappelijke sentiment is door de uitgesproken toon van de luchthavendirecteur verder gekanteld. Zo hebben verschillende partijen – waaronder GroenLinks-PvdA, NSC, D66 en CDA – de nachtsluiting sinds afgelopen najaar opgenomen in hun partijprogramma. Zelfs de VVD, voorheen fel bewaker van luchtvaartbelangen, is nu voorstander van een nachtsluiting en krimp. Dat was enkele jaren geleden ondenkbaar geweest.
De vraag is wel of Schiphol in de toekomst niet weer op de oude voet verdergaat. Sondag is deze week vertrokken, hij gaat naar Santiago de Compostela wandelen met zijn man. In de zomer wordt hij opgevolgd door Pieter van Oord, nu nog ceo van baggerconcern Van Oord. Hoe graag wil die nieuwe topman de lieve vrede op Schiphol bewaren?
Van Oord heeft daar nog niets over losgelaten. Achtergebleven bestuurders ervaren een constante druk van alle kanten, uit Den Haag, van airlines, omwonenden en de raad van commissarissen. ‘Bij grote belangen kunnen soms sterke krachten loskomen’, zegt een van hen. ‘Dan heb je een sterke ceo nodig. We kennen Pieter van Oord niet, dus dat vinden we spannend.’
Hij wil zijn opvolger geen ongevraagd advies voor de voeten werpen, zegt Sondag. ‘Maar het is ongeloofwaardig als Schiphol straks weer de buikspreekpop van KLM wordt.’
OVER DIT VERHAAL
Voor deze reconstructie liep de Volkskrant drie maanden mee met Ruud Sondag. De krant was aanwezig bij onder meer bestuursvergaderingen, interne overleggen, ontmoetingen met de ondernemingsraad, gemeenteraadsleden en bewoners. Ook sprak de krant met diverse (oud-)medewerkers van Schiphol en bekenden van Sondag.
REACTIES
De uitspraak van vicepresident Pieter Cornelisse is door drie bronnen bevestigd. KLM stelt dat deze niet klopt, maar zegt wel dat er ‘soms pittige gesprekken’ worden gevoerd. KLM wilde het rapport niet publiceren, omdat onderzoekers ‘geen oog hadden voor het vestigingsklimaat en het weglekeffect van Nederlanders die over de grens gaan om vanuit daar te vliegen’. ‘De eenzijdige wens van Schiphol om dit rapport nu te delen’, aldus KLM, ‘draagt niet bij aan onze gezamenlijke missie om onze luchtvaart voor de omwonenden van Schiphol en de rest van Nederland schoner, stiller en zuiniger te maken.’
Hanne Buis wil niet reageren.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.