De Hoop Scheffer: ‘Ik heb de reactie van Rusland onderschat’
Jaap de Hoop Scheffer, voormalig secretaris-generaal van de Navo: ‘Erken dat Navo-uitbreiding met Oekraïne voor Rusland te moeilijk ligt’ © anpDe Navo heeft de gespannen relatie met Rusland voor een belangrijk deel zelf (sic) veroorzaakt. Die opvallende schuldbekentenis deed Jaap de Hoop Scheffer, van 2004 tot en met 2009 secretaris-generaal van het bondgenootschap, zondagavond [7 januari 2017] in een interview met Nieuwsuur.
Hij zei dat het een fout was om Oekraïne en Georgië op termijn Navo-lidmaatschap te beloven. Dat gebeurde tijdens een topontmoeting van regeringsleiders in april 2008. De Amerikaanse president George Bush was daar een groot voorstander van, net als veel nieuwe lidstaten in Oost-Europa. Onder meer Duitsland was sceptisch, juist omdat het Moskou tegen de haren in kon strijken.
De Hoop Scheffer zegt dat hij en anderen de reactie van Rusland destijds hebben onderschat. “Het is niet zo verwonderlijk dat Poetin daar een rode lijn trok.” Kort na de top zei Poetin ook tegen de Hoop Scheffer dat ‘dit niet gaat gebeuren.’
Oorlog
Vier maanden later raakten Rusland en Georgië in oorlog. Daarna erkende Rusland twee separatistische gebieden in Georgië als onafhankelijke staten. Daar zijn inmiddels ook Russische militairen gelegerd. Met een buitenlandse troepenmacht op het eigen grondgebied wordt het voor Georgië moeilijker zich bij een militaire alliantie aan te sluiten.
In Oekraïne gebeurde iets vergelijkbaars. Nadat een pro-Westerse regering in 2014 in Kiev aan de macht kwam, besloot Rusland de Krim te annexeren en met militairen onrust te stoken in het oosten van Oekraïne. Ook daar zijn inmiddels separatistische quasistaatjes die Navo-lidmaatschap van Oekraïne frustreren.
De Hoop Scheffer gaat nu verder in zijn kritiek op de uitbreidingsplannen van 2008 dan drie jaar geleden. Toen zei hij in een interview met de Volkskrant dat de Navo ‘intelligenter had kunnen opereren’ door meer rekening te houden met de Russische gevoelens. Dit keer concludeert hij dat Oekraïne en Georgië helemaal geen perspectief op lidmaatschap geboden had moeten worden.
Niet alleen Poetin
Het is volgens hem namelijk ook niet zo dat een andere Russische leider dan Poetin dit wel zou accepteren. “Als je ziet dat de Russisch-orthodoxe kerk in Kiev is ontstaan, moet je erkennen dat Navo uitbreiding met Oekraïne voor Rusland, misschien niet alleen voor een man als Poetin, te moeilijk ligt.” Mocht er ooit een minder autoritaire Russische regering komen, dan zou verdere Navo-uitbreiding naar het Oosten dus nog steeds moeilijk haalbaar zijn.
Met zijn kritiek mengt De Hoop Scheffer zich ook in het gevoelige debat over hoeveel rekening de Navo moet houden met Rusland. Moskou heeft altijd beweerd dat Westerse ministers begin jaren negentig beloofden dat het bondgenootschap niet naar het oosten zou uitbreiden. De Navo ontkende dat de afgelopen jaren juist fel.
Vorige maand bleek uit geheime gespreksverslagen in handen van de Amerikaanse George Washington Universiteit dat er wel degelijk mondelinge toezeggingen zijn gedaan door Europese ministers van buitenlandse zaken aan de regering van Michael Gorbatsjov.
De bezwaren van De Hoop Scheffer tegen verdere uitbreiding zijn niet zozeer gebaseerd op het nakomen van beloftes, maar op de gedachte dat een machtig land als Rusland zich op een gegeven moment in de hoek gedreven voelt, en naar eigen inzicht voor zijn veiligheidsbelangen opkomt. Veel Westerse landen vinden juist dat Rusland er maar mee moet leren leven als zijn buurlanden lid van de Navo worden. Frans Timmermans schreef als minister van buitenlandse zaken bijvoorbeeld dat economische sancties Rusland moeten dwingen tot een ‘koers die uitgaat van het internationaal erkende principe dat landen zelf hun toekomst mogen bepalen en dat andere landen niet het recht hebben te proberen hun wil op te leggen door landjepik of onrust stoken.”
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.