Sywert van Lienden: de boosheid van een paria

12-04-2024 

Boudewijn Geels     Bart Mos

Sywert van Lienden profileerde zich tijdens de coronapandemie als redder des vaderlands. Maar toen uitkwam dat zijn mondkapjeshandel allesbehalve ‘om niet’ was gegaan, viel hij diep. In aanloop naar de civiele rechtszaak tegen hem slaat hij terug, in zijn eerste interview in jaren. ‘Ik leef van €15 in de week.’

Sywert van Lienden: ‘Ik krijg geen euro rechtsbijstand.’ Foto: Tammy van Nerum voor het FD

In het kort

Maandag 22 april dient in de rechtbank Amsterdam de civiele zaak tegen Sywert van Lienden, Bernd Damme en Camille van Gestel.

De oprichters van de stichting Hulptroepen Alliantie verdienden in 2020 tientallen miljoenen met hun handel in mondkapjes, terwijl iedereen dacht dat ze het belangeloos deden.

Iedereen? Nee, de overheid wist wel beter, stelt Van Lienden.

Hij kan het allemaal uitleggen. En dat gaat hij vandaag doen, zegt Sywert van Lienden. Niet in een of ander café, waar er kans bestaat dat ‘ze’ hem herkennen, met alle mogelijke gevolgen van dien — uitschelden, in zijn gezicht spugen, zijn banden lek steken: hij heeft het allemaal meegemaakt. Nee, we zitten in de veilige bunker die de FD-redactie is.

Nog een voordeel: de kans dat justitie hem hier afluistert is nagenoeg nul. Want dat is wel een onderwerp sinds afgelopen herfst bekend werd dat het Openbaar Ministerie een achtergrondgesprek tussen Van Lienden en journalistiek platform De Correspondent, in 2022 in Kasteel Hackfort in Vorden, heeft afgeluisterd.

Ook tijdens de fotosessie voor dit artikel, twee uur geleden in de bossen bij Hilversum, was Van Lienden voorzichtig, vertelt de fotograaf. De omstreden mondkapjeshandelaar wachtte haar op bij het station, maar kwam pas op het allerlaatste moment zijn oude grijze auto uit. In het bos vertelde hij dat hij regelmatig was achtervolgd en zelfs weleens een Fiod-rechercheur in de bosjes had zien liggen, naar wie hij ‘vrolijk had gezwaaid’.

Zo wilde Van Lienden (33) ook graag op de foto: vrolijk. Toen de fotograaf vaststelde dat dit wellicht niet helemaal past bij de teneur van het interview reageerde hij narrig. ‘Je hebt vast weleens iets vervelends meegemaakt, denk daar maar aan’, zei de fotograaf. Van Liendens respons: ‘Ik kan niks bedenken.’ Sywert-humor.

Ook nu doet Van Lienden — witte sneakers, grijze pantalon, witte trui met horizontale blauwe strepen — zijn uiterste best om eventuele zenuwen te verhullen. Hij heeft zich tot in de puntjes voorbereid. Onderdeel daarvan is dat hij zijn advocaat heeft meegenomen, Steef Bartman. Nou ja, het is eigenlijk niet zíjn advocaat, en dat is precies een van de problemen waarmee hij worstelt. Maar daarover later meer. Nu eerst de openingsvraag.

Tja, hoe begin je als de misschien wel meest verguisde Nederlander van de afgelopen jaren tegenover je zit?

Hoe gaat het?

‘Dat vroeg advocaat Bartman een uur geleden ook. Lastige vraag als je in mijn positie verkeert.’

Daarom vragen we het.

‘Het is ook een heel normale vraag, maar hij is eigenlijk niet te beantwoorden. Ik probeer elke dag gewoon op te staan en er wat van te maken. Of ik dat tot de avond volhoud, hangt een beetje af van wat er die dag gebeurt.’

U hebt lange tijd geen interviews gegeven. Waarom nu wel?

‘Jullie hebben de vraag gesteld. En het werd weleens tijd. Er is een beeld alsof ik onbereikbaar was, maar iedereen die me belde kreeg antwoord. Journalisten die een boswandeling met me wilden maken konden dat gewoon doen. Het verschil is natuurlijk wel off, dan wel on the record. Er lopen een strafrechtelijk onderzoek en diverse civiele procedures, dus elk woord van mij wordt op een goudschaaltje gewogen.’

Maandag 22 april staat inderdaad de civiele zaak op de rol in de rechtbank in Amsterdam. Zowel de staat als de door jullie opgerichte stichting Hulptroepen Alliantie eist de €29 mln terug die u en uw zakenpartners Bernd Damme en Camille van Gestel hebben verdiend met jullie mondkapjeshandel. Dan móét u wel praten, on the record.

‘Toch zal ik dat niet doen. Omdat ik dat niet kan. Ik ben er wel, maar niet in persoon en niet met mijn eigen holding en de rechtspersonen waarin mijn vermogen zit. Ik ben alleen fysiek aanwezig, in de zaal. Simpelweg omdat ik geen geld heb voor een advocaat. Dan word je in Nederland bij verstek veroordeeld en ga je gewoon failliet, zakelijk en privé.’

En Steef Bartman dan?

‘Hij is de advocaat van Bernd Damme en zijn bedrijven, en wordt door hem betaald. Bartman is bereid zich ook te stellen namens Relief Goods Alliance BV, waarvan ik nog medebestuurder ben. Maar mijn rechtspersonen en ik als privépersoon zijn ook gedaagd. En zelf kan ik niets meer, want ik ben privé en zakelijk volledig beslagen. Eerst door het Openbaar Ministerie en daarna nog een keer door de stichting Hulptroepen Alliantie. Zelfs de rekening die ik heb met mijn vriendin, gemeenteambtenaar, is beslagen. Het OM had een ton vrijgegeven zodat ik me fatsoenlijk kon verdedigen in de civiele procedure, maar op dat geld heeft de stichting Hulptroepen meteen daarna weer beslag laten leggen.’

‘Wij wonen in een doorsnee huis en hebben twee kleine kinderen. We kunnen amper rondkomen — ik leef van €15 in de week. De rechtszaken die op me afkomen kosten tonnen, maar ik heb geen recht op rechtsbijstand. De regelingen zijn zo dat ik met mijn casus tussen wal en schip val, hoor ik bij elk loket waar ik aanklop.’

‘Het erge is: het kan je zomaar gebeuren.’ Foto: Tammy van Nerum voor het FD

Wat voor respons hoort en voelt u bij die loketten?

‘Wisselend. Sommigen zeggen: tjongejonge, wat een ingewikkeld verhaal, wat lastig voor je.’

Maakt het voor de welwillendheid aan de andere kant iets uit dat u Sywert van Lienden heet, denkt u?

‘Weet ik niet. Formeel zou dat natuurlijk niet moeten uitmaken.’

Advocaat Bartman intervenieert. ‘Wat denk je zelf? Als Sywert ergens gaat solliciteren, hoeveel kans heeft hij dan volgens jullie?’

Van Lienden: ‘In een rechtsstaat zou je moeten kunnen vertrouwen op het beginsel dat je onschuldig bent tot het tegendeel is bewezen. Maar zo werkt het in de praktijk niet. Voor een zitting begint ben je vaak al kapot gemaakt. Ik kom niet eens in aanmerking voor nachtopvang als ik dakloos word. De laatste tijd heb ik veel mensen gesproken die soortgelijke dingen zijn overkomen, omdat het systeem nu eenmaal zo werkt. En het enge is: het kan je zomaar gebeuren. Het is een soort sneeuwbal. Je raakt erin verstrikt en rolt steeds verder de diepte in.’

Zij het dat u natuurlijk niet ‘zomaar’ in deze situatie bent beland.

Van Lienden en Bartman gaan rechterop zitten. ‘Nou’, zegt de voormalige opiniemaker, ‘dan moet je eerst definiëren welke situatie. En dan kun je het hebben over: waar ben je verantwoordelijk voor? En dat moet dan nog maar eens blijken.’

**

De coronaperiode had veel weg van een boosaardig sprookje: iemand in een land hier ver, ver vandaan neemt een hapje vleermuis, waarna eerst zijn eigen stad en vervolgens de hele wereld besmet raakt met een geheimzinnig en gevaarlijk virus. Geen enkele regering was begin 2020 op zo’n pandemie voorbereid. Overheden ‘navigeerden door de mist’, zoals premier Mark Rutte het uitdrukte. Meer IC-bedden moesten er komen, en snel ook. Maar om te beginnen waren er meer mondkapjes nodig.

Ook Sywert van Lienden, Bernd Damme en Camille van Gestel wilden helpen, via hun stichting Hulptroepen Alliantie. Snel en efficiënt konden ze de ‘zorghelden’ van beschermingsmateriaal voorzien, zeiden ze. En dat allemaal ‘om niet’. Retailer Coolblue en uitzendbureau Randstad vonden het een uitstekend initiatief en gingen de drie helpen, eveneens belangeloos.

Het inderhaast door het kabinet opgezette Landelijk Consortium Hulpmiddelen, een gelegenheidsformatie van private partijen die de inkoop verzorgde, zat echter niet op het onervaren trio te wachten. Volgens Van Lienden mede omdat ze Coolblue buiten de deur wilden houden — de webgigant zou op het idee kunnen komen om ook de zorgmarkt te betreden.

Toch sloot het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport een deal: 40 miljoen mondkapjes voor ruim €100 mln. Echter, de contractpartij was niet de Stichting Hulptroepen, maar de commerciële Relief Goods Alliance BV. En ‘om niet’? Met hun bv zouden de oprichters uiteindelijk zo’n €30 mln winst boeken.

Maar dat alles wisten het Nederlandse volk, Coolblue en Randstad toen nog niet. Die hadden nog steeds Van Liendens ‘om niet’ in hun hoofd.

‘Als je met mij een afspraak maakt kom ik die na, andersom is er geen enkele afspraak met mij gerespecteerd’

Nadat er documenten over de mondkapjesdeal met VWS waren gelekt, publiceerde de Volkskrant op 15 mei 2021 een artikel met de kop ‘De geheime coronadeals van Sywert van Lienden’. Zestien dagen later onthulde onderzoeksplatform Follow the Money dat Van Lienden €9 mln had ‘weggesluisd’ naar een commanditaire vennootschap, Duyfken cv, en zijn compagnons ieder ruim €5 mln.

Gevolg: Sywert Hiryus van Lienden (Rhenen, 18 september 1990) was opeens een paria.

***

Randstad en Coolblue deden aangifte van oplichting. De Fiod arresteerde hem, Damme en Van Gestel nadat het OM 28 februari 2022 bekend had gemaakt een strafrechtelijk onderzoek te starten. De rechter ontsloeg de drie als bestuurders van de stichting Hulptroepen Alliantie en justitie legde beslag op hun tegoeden.

U was dankzij uw ongekend volwassen voorzitterschap van het scholierencomité LAKS al op uw zeventiende de premier-to-be. Politiek columnist op uw negentiende. Oprichter van jongerenbeweging G500. Vaste gast in De Wereld Draait Door, bestuursadviseur van de gemeente Amsterdam, lid van de programmacommissie van het CDA, invloedrijk twitteraar. En nu zitten we hier. Wat is er misgegaan?

‘Dat vind ik een te algemeen gestelde vraag. Er is niet één ding misgegaan aan één kant. Het is in elk geval geen Icarusverhaal. In 2020 was ik een jonge man van 29 met twee kleine kindjes die een paar jaar werkte bij een gemeentelijke overheid en niet altijd even gelukkig was op zijn werk. Media deed ik al jaren niet meer. Ik keek of ik misschien nog wat politieks wilde doen. Privé had ik een paar zware jaren achter de rug.’

Als gemeenteambtenaar zat u destijds in de lappenmand. Naar verluidt met een bore-out.

‘Ik had geen bore-out. Maar ik mag helaas niets zeggen over mijn periode bij de gemeente. Zoals ik in 2020 ook geheimhouding ben overeengekomen met VWS over de mondkapjesdeal. Dat doe ik dus nooit meer, want dat schept een informatievacuüm waardoor je over bepaalde dingen geen helderheid kan geven, ook niet in zo’n mediastorm. Als je met mij een afspraak maakt, kom ik die namelijk na. Andersom is er geen enkele afspraak met mij gerespecteerd.’

U heeft het over afspraken. U had ook een afspraak met de Nederlanders, en met Coolblue en Randstad, om die dingen die u deed voor de zorg ‘om niet’ te doen. Dat bleek niet zo te zijn.

‘Deze vraag bevat een hele hoop oordeel. Welke afspraak, met wie, in welke context? Ik was het niet, hè, die niet publiek wilde maken dat de mondkapjesdeal niet met de stichting Hulptroepen maar met Relief Goods Alliance BV werd afgesloten. VWS stuurde aan op geheimhouding. Vanaf de dag dat ik de deal heb gesloten, 22 april 2020, ben ik degene geweest die heeft gezegd: het is beter om dit open te vertellen. VWS heeft een persbericht hierover tegengehouden.’

‘Mark Frequin, de door VWS ingehuurde project-directeur-generaal van het Landelijk Consortium Hulpmiddelen, zei in juni 2021 na alle mediacommotie tegen me: “Dank voor het in ontvangst nemen van boos Nederland voor wat ik voor stomme dingen heb gedaan.”* Dat wil niet zeggen dat ik geen medeverantwoordelijkheid draag voor de hele situatie, maar wat er nu gebeurt is wel erg makkelijk. Over Randstad en Coolblue kan ik vanwege het strafrechtelijk onderzoek publiekelijk weinig zeggen.’

En wat houdt uw medeverantwoordelijkheid dan in?

‘Ik heb ja gezegd tegen het voorstel dat uiteindelijk op tafel lag.’

Een voorstel dat jullie ‘gillend rijk’ zou maken, zeiden jullie tegen elkaar. Het staat op tape.

‘Dat ziet er op papier natuurlijk niet goed uit. Maar de context was een heel andere dan in de krant is geschetst. Die tape is gemaakt door een freelancer die voor ons werkte. Zij heeft zich vanaf het begin tekortgedaan gevoeld.’

De freelancer is een voormalige projectmedewerker van de stichting Hulptroepen. Ze speelt in dit dossier een belangrijke rol. Het gerechtshof Amsterdam, dat vorig jaar juni het ontslag van Van Lienden en zijn collega-bestuurder Damme bij de stichting Hulptroepen bekrachtigde, stelt dat de oprichters rond de mondkapjesdeal met opzet verwarring zaaiden over de identiteit van Relief Goods Alliance in relatie tot hun non-profitorganisatie. Het hof haalt daarbij onder meer een mail van genoemde oud-medewerker aan, waarin zij enkele dagen voor het sluiten van de deal haar opstappen aankondigt: ‘Ik ben niet geïnteresseerd in het bijdragen aan een deels (geheime) commerciële organisatie, die steunt op de ruggengraat van een stichting in tijden van crisis.’

Het hof verwijst hierbij ook naar een opgenomen gesprek tussen Van Lienden en zijn medewerker, waarbij hij haar waarschuwt haar ‘waffel’ te houden over het spenderen van de winst: ‘Geen nieuwe auto’s, geen nieuwe huizen, geen nieuwe kleren’, omdat dat te veel vragen zou oproepen.

Volgens Van Lienden moet de getuigenis van de ex-medewerker niet al te serieus worden genomen. ‘Vanaf een heel vroeg moment is ze heimelijk gesprekken gaan opnemen, waaronder gek genoeg ook gesprekken waarin zij oefent met haar eigen vriend om een positie te krijgen in beide organisaties: de stichting en de bv. Ze wil bestuurder worden, ze wil geld hebben, ze wil aandelen hebben. Ze maakte een vreemde indruk. We vertrouwden haar niet helemaal.’

‘Dat “gillend rijk” ziet er op papier natuurlijk niet goed uit’

Over de omstreden deal zegt Van Lienden: ‘Ons eerste non-profitvoorstel werd afgewezen. Met de secretaris-generaal van het ministerie van Financiën, Bas van den Dungen, had ik het over de afdekking van de risico’s en het verstrekken van werkkapitaal: dat moesten zij doen. Maar dat wilde Van den Dungen niet. Dat deed de overheid ook niet bij andere leveranciers.’

‘Op dat moment waren wij Relief Goods Alliance BV aan het oprichten, dus ik zei: joh, ik heb ook nog een bedrijf in oprichting als dat het makkelijker maakt. Van den Dungens antwoord: doe dat dan, want dan kun je gewoon je risico’s inprijzen. “Kijk om je heen. Hoe doet ieder ander het? En dan doe je dat ook.” In dat gesprek stuurde de sg dus aan op een commerciële levering.’

‘Daarna legde ik dat uit aan Bernd en Camille. Daar ontstond het gesprek waar jullie het over hebben. Maar de intonatie is niet hebberig, maar bedachtzaam: als dit allemaal niet werkt, moeten we nadenken of we mee willen doen aan zo'n commercieel avontuur zoals net voorgesteld in dat telefoongesprek. En gekscherend: dan kun je miljonair worden. Ik kan de klok niet terugdraaien, deze woorden hebben een bestaand vooroordeel bevestigd. Maar de strekking is dus anders.’

‘Ik heb zelf nooit contact gehad met Hugo de Jonge over de mondkapjesdeal.’ Foto: Tammy van Nerum voor het FD

Binnen het Landelijk Consortium Hulpmiddelen werd sterk getwijfeld aan de noodzaak en de wenselijkheid van een deal met het trio. Maar VWS voelde zich door Van Lienden onder druk gezet om zaken te doen. Toenmalig minister Hugo de Jonge appte 12 april 2020 aan Van den Dungen: ‘Je kunt die Sywert beter inside pissing out hebben dan outside pissing in.’

Kunt u zich voorstellen dat VWS publicitaire druk heeft ervaren?

‘Nee, totaal niet. Dat is een misvatting. Ik was destijds ambtenaar, en mocht geen contacten hebben met media.’

U twitterde zich helemaal suf, toch?

‘Welke tweets dan? Welk bericht zou bij Hugo de Jonge hebben kunnen leiden tot de uitspraak die jullie net noemden?’

Twee dagen eerder twitterde Van Lienden bijvoorbeeld: ‘Ben echt stil van wat we tegenkomen afgelopen drie weken.’ En: ‘Geloof mij: binnen 1-2 weken kan iedereen in Nederland goed beschermd werken in de zorg. Alles is getest en in kaart gebracht.’ En: ‘En als dat gebeurt, dan zal ik met plezier de afgelopen weken vergeten. Als het niet gebeurt, dan ben ik benieuwd naar de parlementaire nabeschouwing van de afgelopen periode.’

Uw tweets sorteerden effect. Follow the Money citeerde een intern appbericht van u: ‘Heb even een noodkreet op Twitter geslingerd om politiek deurtje te openen. Assistent minister is inmiddels in de app.’

‘Ik heb zelf nooit contact gehad met De Jonge over de mondkapjesdeal.’

Advocaat Bartman: ‘Hugo de Jonge heeft ook ten stelligste ontkend dat hij zich onder druk gezet heeft gevoeld en dat om die reden de deal gesloten is.’

Politiek is een opportunistisch vak, dat weet u. En het was chaos in Den Haag, zeker in het begin van de pandemie. Het was navigeren met slecht zicht.

Van Lienden: ‘Er is twaalf dagen over deze deal gesproken. Aandeelhouders, bedrijfsstructuren, vermogens, bevoegdheden tot tekenen: het is driemaal gecheckt.’

Hoe kan de overheid dan alsnog met een claim komen?

‘Goeie vraag.’

Bartman: ‘Politieke druk. Ik kan geen ander argument bedenken.’

Van Lienden: ‘Ja. En het is ook echt misleiding van de rechter. VWS heeft voor miljoenen onderzoek naar deze casus laten doen door Deloitte, maar de uitkomsten negeren ze. In hun dagvaarding leunen ze sterk op het boekje van FTM.’

U heeft het over ‘Sywerts miljoenen’, verschenen in maart 2022. Toen u het net voor ons zag liggen zei u: ‘Aha, het sprookjesboek’.

‘Ja, dit is wel echt buitencategorie. De auteurs hebben mij ook nooit gesproken.’

Volgens de auteurs klopt dat. Van Lienden zou onaanvaardbare eisen aan het wederhoor hebben gesteld — wat hij ontkent. Ze sparen VWS allerminst, maar schrijven dat Van Lienden, Damme en Van Gestel heel berekenend te werk gingen en ‘profiteerden van de chaos’ bij het ministerie.

‘Als ik nu lees hoe er destijds achter de schermen over me gesproken is … Wat een onbetrouwbare mensen allemaal’

VWS heeft toegegeven dat het wist dat het trio geld aan de deal verdiende, maar dat het zoveel zou zijn was niet bekend, zei minister voor Langdurige Zorg Conny Helder na publicatie van het Deloitte-onderzoek in september 2022. Premier Mark Rutte zei het tijdens zijn wekelijkse persconferentie zo: ‘Het probleem is dat de drie bewust permanente verwarring lieten bestaan over hun bv en het goede doel.’

Zijn jullie toevallig miljonair geworden? Per ongeluk?

‘Dat vind ik een rare formulering. Uiteindelijk heb ik bewust een handtekening gezet onder een overeenkomst, wetende wat daarvan de omzet en de mogelijke risicofactoren waren. Het was de uitkomst van een rare samenloop van omstandigheden.’

Heeft u daar spijt van?

‘Zeker. Wie wil zijn leven nou zo de vernieling indraaien? Als ik nu lees hoe er destijds achter de schermen over me gesproken is … Wat een onbetrouwbare mensen allemaal.’

‘Die commanditaire vennootschap? Dat deed ik na advies van de bank.’ Foto: Tammy van Nerum voor het FD

Van Liendens miljoenen werden na een tip aan wederom FTM aangetroffen in een commanditaire vennootschap, Duyfken cv. De constructie leek op verstoppen dan wel verhullen. Een cv heeft namelijk beperkte publicatieplicht bij de Kamer van Koophandel.

Waarom heeft u dat op die manier gedaan?

‘Dit is ook weer zoiets. Ik deed het na advies van de bank. Ja, vroeger werd een commanditaire vennootschap nog wel eens gebruikt als anonimiseringsconstructie. Ik heb mezelf van meet af aan ingeschreven als ultimate benificial owner (oftewel eigenaar, red.) van Duyfken. Daarmee ben ik met naam en toenaam gelieerd aan die vennootschap. Het is soms een beetje shady hoe mensen zo’n cv inzetten, maar op zich is een commanditaire vennootschap een doodnormale vennootschappelijke structuur.’

U stalde uw geld bij een vermogensbeheerder, Wealth Management Partners. Waarom deed u dat als u eigenlijk geen miljonair had willen worden?

‘Een bevriende vermogensbeheerder zei: “Je kunt het nu in één klap her en der weggeven en zo een bestemming geven, maar als je het laat beleggen kan je met het rendement, vanwege je leeftijd, nog veertig jaar relevante dingen doen.”’

U wilde iets goeds doen met het rendement op uw vermogen, heeft u inderdaad gezegd. Niet met de miljoenen zelf.

‘Het Concertgebouw Fonds werkt niet anders. Met het rendement doen ze goede dingen, maar de hoofdsom wordt niet aangeraakt. Ik had heel graag iets willen doen voor kansrijke kinderen uit armere gezinnen: een busabonnement, een opleiding of whatever. En voor kankeronderzoek. Het is er nooit van gekomen. Vanwege het hele circus, zoals ik het nu maar even noem.’

Advocaat Bartman grijpt in: ‘Gaan jullie ook aan meneer Kroymans vragen wat hij met zijn €35 mln heeft gedaan?’

Het is een verwijzing naar het bedrijf Lasaulec van Ferrari-dealer Frits Kroymans, dat bij de verkoop van beschermingsmiddelen tijdens de coronacrisis een ‘onwenselijk hoge marge’ berekende, constateerde minister Helder achteraf. Het FD berichtte hier uitgebreid over.

Meneer Kroymans heeft niet gezegd: ik wil geen miljonair worden. Integendeel.

Van Lienden: ‘Ik heb dat ook niet gezegd, van mij had het niet gehoeven. Ik ben ook niet op een boot gaan liggen in Saint-Tropez. Ik ging gewoon met Sunweb op vakantie, en ontving een doodnormaal salaris.’

U ontving €15.000 per maand als bestuurder van Relief Goods Alliance, dus toch wel bovengemiddeld. U zegt: uw leefstijl was niet veranderd, maar op tv zagen we uw gloednieuwe BMW Z4 cabrio doorzocht worden door de Fiod. Ook slecht voor de beeldvorming: uw compagnon Bernd Damme kocht eind 2020 een woonboerderij in Cothen. Het geld voor de hypotheek — €840.000 — leende hij van zijn eigen vennootschap met de naam Labore Omnia Vincit: werk overwint alles, onthulde Quote. Was dat nou handig?

‘Niet bepaald neutraal weer deze vraag. In het voorjaar van 2020 leefde ik van spaargeld, nadat ik mijn baan had opgezegd. Mijn holding kreeg een managementfee van Relief Goods Alliance, maar die werd niet aan mij uitgekeerd als salaris. Het salaris dat ik dat jaar aan mijzelf uitkeerde was ongeveer €2200 per maand. Op advies van mijn fiscalist is dat daarna verhoogd tot twee keer modaal.’

Nadat de mediastorm was opgestoken wilde Wealth Management Partners geen zaken meer met u doen.

‘Een reputatieoverweging. Alle inhoudelijke mensen die aan de casus hebben gezeten hebben altijd gezegd: je hebt ons goed geïnformeerd.’

U had uzelf heel wat ellende bespaard als u dat geld had teruggeven. Want dat blijft de kern. U zei: ik doe het ‘om niet’. En dat was niet zo.

‘Ik heb in deze contractonderhandelingen, op dat moment, dat niet zo gezegd.’

Bartman: ‘Daar is dat verhaal weer! Sywert heeft heel gedetailleerd aangegeven: wat zijn de relevante kaders en wat zijn de relevante partijen. En dan komen jullie toch weer terug met de vraag van: “Ja, maar wat vind je nou van die boosheid?” Bij wie, bij de omgeving?’

U leefde toch niet onder een steen? U heeft toch ook gezien hoe boos iedereen was?

Van Lienden: ‘Door corona hadden mensen dierbaren verloren en stonden bedrijven onder druk. Het is klassiek dat in dat soort situaties een heksenjacht kan ontstaan om de emoties te kanaliseren.’

‘Ik hoop dat er een advocaat is die het zich aantrekt dat iemand rechteloos blijft.’ Foto: Tammy van Nerum voor het FD

U wordt dan dus toch miljonair, ‘door omstandigheden’. Nogmaals: u had het geld kunnen teruggeven. Dan had u het inderdaad ‘om niet’ gedaan.

‘Vraag één is: was er een afspraak dat dat geld zou worden teruggegeven? Vraag twee: hoe zou er worden gereageerd als je het zou teruggeven? Drie: jullie gaan ervan uit dat daar niet een poging toe is gedaan. Zowel de stichting Hulptroepen Alliantie als de staat weet dat ik bereid ben om daar een afspraak over te maken. Aan mij heeft het niet gelegen.’

Was dat gaandeweg het proces? U had toen meteen al kunnen zeggen: dit was allemaal niet de bedoeling.

‘Dat is niet de afspraak die ik met de staat heb gemaakt. Ik heb gewoon een regulier leverancierscontract gesloten, waarbij de risico’s vooral voor mij waren. Waarbij bekend was dat er een risicomarge was en dat er ook geld kon overblijven als die risico's zich niet zouden materialiseren.’

Hij hamert met zijn vuist op tafel: ‘Het enige verschil tussen mij en andere leveranciers van beschermingsmiddelen is dat ik me ook als vrijwilliger heb ingezet voor een stichting die ook non-profit nog wat wilde doen voor de groepen die de staat zelf niet wilde en niet kon bedienen.’

Bartman: ‘En dat héb je ook gedaan Sywert. Dat heb je heel succesvol gedaan!’

Van Lienden: ‘Daar heb ik me keihard voor ingezet! En daar hoef ik niet de credits voor te hebben, maar het zou wel prettig zijn als we het allemaal even in de juiste proporties zien.’

Is dit interview een soort noodkreet? In de hoop dat zich alsnog een advocaat aandient om u te helpen in de civiele procedure?

‘Nou, het is geen bedel-interview, maar ik hoop wel dat er een advocaat is die het zich aantrekt dat iemand rechteloos blijft. Ik heb vooral duidelijk willen maken waarom ik 22 april niet in die procedure verschijn. Niet omdat ik wegloop voor mijn verantwoordelijkheid, maar omdat ik door de omstandigheden niet in staat ben om überhaupt in een proces te verschijnen.’

Hoe verwacht u dat dit eindigt? U heeft een databank geopend op internet: Mondkapjesdeal.info, met ‘informatie en context rondom de maatschappelijke discussie over de mondkapjesdeal’. En op Twitter, tegenwoordig X, is duidelijk te zien dat u nog steeds dolgraag ‘mee wilt doen’. Met commentaar op politieke issues bijvoorbeeld, net als vroeger.

‘Ik ben als mens niet veranderd, dus natuurlijk wil ik gewoon werken en meedoen in de wereld. Maar voorlopig zit dat er niet in. Sowieso: of dit nu leidt tot een vrijspraak of een veroordeling, je verliest altijd.’

Sywert van Lienden laat weten dat hij ‘niet akkoord’ is met de uiteindelijke versie van dit artikel.

*Mark Frequin laat op deze uitspraak van Van Lienden desgevraagd aan het FD weten: ‘Ik reageer niet via de krant op deze zaak. Ik wacht mogelijke rechtszaken af.’

https://fd.nl/politiek/1513242/sywert-van-lienden-de-boosheid-van-een-paria