d.d. 21-08-2023·

Oppositie eist dat Vera Bergkamp stukken deelt over onderzoek naar Khadija Arib

JAN-HEIN STROP

Oppositiepartijen eisen dat Kamervoorzitter Vera Bergkamp documenten over het integriteitsonderzoek naar oud-Kamervoorzitter Khadija Arib deelt met de Tweede Kamer. Er zijn ‘ernstige zorgen’ over de kwaliteit van het onderzoek, onder meer vanwege recente onthullingen van Follow the Money. Dat blijkt uit een brief aan Bergkamp van 18 augustus.

Een fors aantal oppositieleden heeft ‘grote zorgen’ over het onderzoek van recherchebureau Hoffmann naar oud-Kamervoorzitter Khadija Arib (PvdA). In een brief van 18 augustus aan Vera Bergkamp (D66), voorzitter van de Commissie voor de Werkwijze, eisen Pieter Omtzigt en Kamerleden van PvdA, Partij voor de Dieren, GroenLinks, BBB, FvD en SP dat Bergkamp stukken deelt over het onderzoek. Die heeft zij tot nu toe geweigerd te verstrekken.

Daarnaast verzoeken de partijen om een extra vergadering van de commissie, bij voorkeur voordat op 3 september het zomerreces afloopt. Daarin willen zij onder meer beslissen over het organiseren van een hoorzitting. De Kamerleden schrijven: ‘Recente publicaties van onder andere Follow The Money en het nog steeds uitblijven van de uitkomsten van het onderzoek maken het naar onze mening noodzakelijk om opnieuw binnen de Commissie over het onderzoek te spreken.’

‘Het wachten op de uitkomsten van dit onderzoek duurt veel langer dan was voorzien,’ vervolgt de brief. ‘Daarbij komt dat steeds meer deskundigen hun twijfels over de opzet en de onafhankelijkheid van het desbetreffende onderzoek hebben geuit. Daarmee in verband zijn er twijfels gerezen over de vraag of de belangen van de oud-voorzitter [Arib, red.] (“hoor-en-wederhoor”) wel goed geborgd zijn.’

Twijfels over de onafhankelijkheid van het onderzoek 

Om twijfels over de onafhankelijkheid van het onderzoek te kunnen wegnemen, eisen de Kamerleden alle relevante stukken op. Denk aan de ambtelijke notities in aanloop naar het onderzoek en het onderzoeksprotocol. Daarin is geregeld hoe Hoffmann onafhankelijk onderzoek doet en op welke manier het bureau invulling geeft aan dat hoor- en wederhoor.

HOE KWAM HET ONDERZOEK NAAR ARIB TOT STAND?

Op 28 september 2022 meldde NRC dat er ‘extern onderzoek’ komt naar Tweede Kamerlid Khadija Arib (PvdA). De journalisten hebben een anonieme brief in handen met ernstige klachten over Arib en een advies van de landsadvocaat om een onderzoek in te stellen. Iemand uit de ambtelijke organisatie van de Kamer beschuldigt Arib in de brief van grensoverschrijdend gedrag jegens ambtenaren in haar periode als voorzitter, tussen 2016 en 2021. Ze zou een schrikbewind gevoerd hebben en zich schuldig te hebben gemaakt aan machtsmisbruik. 

Het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer, onder leiding van Kamervoorzitter Vera Bergkamp (D66), nam het besluit tot een onderzoek uren voor de onthulling door de krant. Nooit eerder heeft het presidium onderzoek laten doen naar het gedrag van een Kamerlid. 

Op 6 juli 2022 werd Arib geïnstalleerd als voorzitter van de Tijdelijke commissie corona, die de parlementaire enquête naar de aanpak van de coronapandemie zou voorbereiden. Drie weken na Aribs start als commissievoorzitter kwam de anonieme brief binnen bij het presidium, op 27 juli. NRC citeert uit de brief: ‘Ik en vele ambtenaren met mij, hadden gehoopt dat Mw Arib na haar schrikbewind [..] in de zijlijn van de politiek terecht was gekomen waar zij geen schade meer aan ambtenaren kan aanrichten.’ Dat Arib weer prominent het veld betrad en daarom nauw met ambtenaren zou moeten samenwerken, was dus reden om de brief te sturen. 

Na acht maanden onderzoek wist Arib nog steeds niet tegen welke aantijgingen zij zich moet verweren. Pas na een brief van haar advocaat Geert-Jan Knoops heeft ze eind juni het onderzoeksprotocol ontvangen en is haar inzage aangeboden in de anonieme brief  met beschuldigingen aan haar adres. Beschuldigingen uit de onderzoeksgesprekken met anonieme klagers krijgt Arib echter niet te zien. Aribs recht op hoor- en wederhoor wordt hiermee geschonden, stelden deskundigen tegenover Follow the Money. Bovendien bleek dat Hoffmann het onderzoek niet onafhankelijk verricht.  

Zowel Pieter Omtzigt als het onlangs vertrokken Kamerlid Renske Leijten (SP) vroegen meermaals om inzage in juridische adviezen omtrent de kwestie en in het onderzoeksprotocol, om te controleren of het onderzoek deugdelijk is ingericht. Ook PvdA-Kamerlid Barbara Kathmann pleitte voor transparantie. 

Maar Bergkamp weigerde stukken te delen, om ‘een drietal redenen,’ zei de Kamervoorzitter op 19 juni tijdens een overleg. Zelfs vertrouwelijke inzage werd geweigerd. Pas na publicatie van het rapport is ze bereid haar ‘best’ te doen om ‘optimaal transparant’ te zijn.

Mag het presidium informatie achterhouden?

Het is de vraag op grond van welke bevoegdheid Bergkamp andere Kamerleden informatie kan onthouden. In het Reglement van Orde van de Tweede Kamer is die bevoegdheid niet als zodanig omschreven. Het gaat evenwel om informatie van de Tweede Kamer, omdat de ambtenaren die het onderzoek hebben voorbereid voor de Kamer werken en niet voor een ministerie. Bovendien is de Kamer zelf opdrachtgever van het onderzoek.

Er zijn meerdere verzoeken gedaan om openbaarmaking van stukken omtrent het onderzoek op grond van de Wet Open Overheid (Woo). Het presidium – het bestuur van de Kamer onder leiding van Bergkamp – heeft openbaarmaking grotendeels geweigerd, hoofdzakelijk op grond van het ‘goed functioneren van de staat’, zo blijkt uit besluiten van april dit jaar.

Uit een overzicht van documenten bij de Woo-besluiten blijkt dat de ambtelijke organisatie al op 7 september 2022 bezig was met het zoeken naar mogelijke onderzoeksbureaus. Dat gebeurde dus al een week voor het presidium voor het eerst met topambtenaren sprak over de anonieme brieven. ‘Dit klinkt als een vooropgezet plan om Arib aan te pakken,’ zei hoogleraar integriteit Rob Van Eijbergen (VU) tegen Follow the Money.

Follow the Money vroeg Kamerlid Barbara Kathmann (PvdA), initiatiefnemer van de brief, wat de PvdA gaat doen als Bergkamp blijft weigeren om de documenten te delen. Kathmann zegt goede hoop te hebben dat het verzoek gehonoreerd zal worden, en ‘geen genoegen [te] nemen met een afwijzing.’ Ze stelt dat Bergkamp als Kamervoorzitter niet de bevoegdheid heeft om de Kamer informatie te weigeren. De VVD was niet bereikbaar voor vragen. Ook Bergkamp heeft niet gereageerd.

https://www.ftm.nl/artikelen/brief-kamerleden-arib-bergkamp?utm_campaign=Eric-Smit&utm_source=article&utm_medium=link&share=lBMpOFilRL%2BVrHYDxDsbACHtgNBXU03s%2FzPx9QsWW1x2F%2BNBfinlDb%2FzIA%3D%3D