Antilichaam tegen corona lag al jaren in de vriezer
Virologie Nederlandse onderzoekers ontdekten een antilichaam dat aan SARS-CoV-2 bindt. Maar dat betekent niet dat er nu direct een medicijn is
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data56509518-598483.jpg)
Nederlandse virologen hebben als eersten ter wereld een gericht antilichaam tegen het nieuwe coronavirus SARS-CoV-2 gemaakt dat het virus blokkeert. Dit antilichaam kan mogelijk gebruikt worden als medicijn tegen Covid-19 maar kan ook worden ingezet in een snelle diagnostische test op de besmetting. De ontdekking van het antilichaam is een eerste stap, zegt hoofdonderzoeker viroloog Berend-Jan Bosch, „Het kan nog maanden tot jaren duren voordat het praktisch toepassing kan krijgen.”
Het team van wetenschappers uit Utrecht en Rotterdam werd dit weekend overweldigd door de grote mediabelangstelling voor hun nog premature onderzoeksresultaten. Toen de wetenschappers het donderdagmiddag op de preprintserver BioArxiv zetten, ging het meteen viraal, zegt Bosch, laatste auteur van het artikel, aan de telefoon. „Dat doorkruist de normale wetenschappelijke procedure. En dat is wel lastig omdat de conclusies nog onder voorbehoud zijn.”
Toevalstreffer
Het artikel ligt nu bij „een gerenommeerd wetenschappelijk tijdschrift”, en de regel is dat onderzoekers nog niet met de media mogen praten voordat het artikel is geaccepteerd. Maar alles wat met het coronavirus heeft te maken ligt onder een vergrootglas.
De vondst van Bosch en zijn team is een toevalstreffer die de diagnose en behandeling van Covid-19 in de toekomst kan gaan veranderen. Zo ver is het nog lang niet, blijft Bosch benadrukken, maar toch is hij wel trots.
De vondst komt voort uit eerder werk naar antistoffen tegen het sars-coronavirus, dat in 2002-2003 een epidemie veroorzaakte maar al snel bedwongen kon worden. Destijds probeerden de virologen antistoffen te vinden die tegelijkertijd zouden binden aan sars, mers en OC43, een relatief onschuldig coronavirus. „Een deel van de cellen die we toen gemaakt hadden, maakte alleen antistoffen tegen sars”, legt Bosch uit. „Daarin waren we toen niet zo geïnteresseerd, maar we hebben ze hier in Utrecht wel in de vriezer bewaard. Toen het nieuwe coronavirus uitbrak, zijn we direct gaan onderzoeken of de antilichamen van deze oude materialen ook zouden werken tegen SARS-CoV-2.”
En inderdaad, vier van de oude cellijnen produceerden ook antilichamen die aan het nieuwe coronavirus bonden. Ze binden daarbij aan de spikes, de uitstekende eiwitten op de mantel van het virus, die het kenmerkende ‘kroontje’ van coronavirussen vormen. „We konden dat veilig testen door de spikes van het virus in het laboratorium op een kreupel virus te zetten”, zegt Bosch. „In ieder geval één van de vier antilichamen die aan de spikes bond, bleek de groei van het virus ook te kunnen remmen.”
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data55789648-5adcd7.jpg)
Vervolgens heeft een team van Bart Haagmans in het virologielaboratorium van het Erasmus MC de proeven herhaald met de gevaarlijke coronavirussen sars en SARS-CoV-2. Die bevestigden dat het antilichaam sarsachtige coronavirussen heel specifiek en sterk remt. Bosch: „Het blijkt dat het niet reageert op de vier relatief onschuldige coronavirusstammen die gewoonlijk onder mensen circuleren en meestal alleen een verkoudheid veroorzaken. Maar het reageert wel op sars en het nieuwe coronavirus.”
Vaccin mogelijk eerder klaar
Een antilichaam dat gevaarlijke coronavirussen gericht om zeep helpt, zou een prachtig medicijn zijn tegen Covid-19. „We willen het zo snel mogelijk doorzetten richting patiënt”, zegt moleculair bioloog Frank Grosveld van het Erasmus MC, ook lid van het team. „We moeten er duizenden liters van gaan produceren in dierlijke cellen. Dat kunnen wij zelf niet, daarvoor hebben we een industriële partner nodig. Wij denken aan grote farmaceutische bedrijven: die hebben daar ervaring mee en er de capaciteit voor.”
Volgens Bosch duurt het „nog minstens een jaar” voordat de antistof als medicijn getest kan worden op veiligheid en effectiviteit. Hij houdt er rekening mee dat een vaccin tegen Covid-19 eerder klaar is. „Als dat zo is, dan denk ik dat een vaccin de voorkeur zal krijgen boven een therapie met monoklonale antilichamen – omdat het goedkoper is. Van een antilichaam heb je bijna een gram per persoon nodig, van een vaccin veel minder; dan fungeert het eigen lichaam immers als een antistoffenfabriek.”
Het antilichaam kan ook de basis zijn voor een eenvoudige, snelle test op het nieuwe coronavirus. Een kleurreactie op een stripje toont dan of het virus aanwezig is in bijvoorbeeld speeksel. De huidige tests moeten in een laboratorium worden uitgevoerd en nemen kostbare tijd in beslag. „Met een antilichaamtest zou je thuis direct jezelf op het virus kunnen testen”, zegt Bosch.
Bosch wil verder onderzoeken of dit antilichaam alle sars-achtige coronavirussen onschadelijk maakt. „In de toekomst zouden we hiermee een nieuwe oversprong van een gevaarlijk coronavirus meteen kunnen neutraliseren. In vleermuizen zitten namelijk nog tientallen verschillende van zulke virussen die potentieel gevaarlijk zijn als ze de mens infecteren. Als we dit antilichaam al in voldoende hoeveelheden hebben klaarliggen zijn we daarop beter voorbereid.”
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.