BoekrecensiesRoman
‘Een klein detail’ van Palestijnse Adania Shibli gaat over verstikkende angst en al dat verdwenen is
De Palestijnse Adania Shibli schrijft op hallucinante wijze over het leven in Ramallah en de Negev-woestijn, nu en vijftig jaar geleden.
In augustus 1949 stuiten Israëlische soldaten in de Negev-woestijn op een groep bedoeïenen. Ze vermoorden de mannen en nemen een jong meisje mee naar hun kamp waar ze haar dagenlang verkrachten voor ze haar doodschieten. Het bevel kwam van de officier, hoofdpersoon in het eerste deel van de novelle Een klein detail van Adania Shibli.
In krachtig en realistisch proza beschrijft ze zijn bewegingen die dagen, waarbij ze zich vooral richt op de eentonigheid van zijn handelingen, de herhaling, hoe hij zich wast, schone kleren aantrekt, hoe hij de spinnen uit zijn tent verwijdert en op patrouille gaat, dag na dag, schijnbaar emotieloos. Het voelt claustrofobisch, om zo dicht op de huid van die doodenge officier te zitten, nee, zelfs ónder zijn huid, als hij ’s nachts gebeten wordt door onzichtbaar ongedierte. Het gif vreet zich door zijn ingewanden en de wond op zijn been begint te etteren.
Opluchting van korte duur
En dan, goddank, het tweede deel, het voelt als een verademing om die nachtmerrieachtige woestijn te verlaten. Shibli verplaatst haar verhaal naar het heden, naar Ramallah, naar een jonge Palestijnse vrouw in bezet gebied. Natuurlijk is de opluchting van korte duur, geweerschoten en bombardementen, de gillende sirenes van ziekenwagens en de noodsignalen van militaire patrouilles zijn hier onderdeel van de omgevingsgeluiden, de beklemming vliegt je binnen een paar zinnen alweer naar de strot. Als de vrouw, die net als de officier anoniem blijft, naar haar werk loopt staan er soldaten voor de ingang die hun geweer op haar richten, eenmaal aan haar bureau komt een collega binnenrennen om het raam open te zetten zodat het glas niet versplintert, een naburig kantoorgebouw wordt opgeblazen.
Hoe het is om in bezet gebied te leven, de dagelijkse realiteit, wat er stukgaat als je waardigheid met voeten wordt getreden, dat beschrijft Shibli, die geboren werd in Palestina, promoveerde aan de University of East Londen en woont in Berlijn en Jeruzalem. Veelzeggend is dat het niet het bombardement zelf is dat de vrouw van haar stuk brengt, maar het stof dat door het open raam naar binnen waait, dat tussen haar papieren gaat zitten. Haar toewijding aan haar werk is geen uiting van haar liefde voor het leven dat de bezetter probeert te verwoesten, zo benadrukt ze, ze is gewoon niet meer in staat dingen rationeel te benaderen. ‘Alles wat ik kan doen zonder dat het funeste gevolgen heeft, is naar kantoor gaan, of in mijn huis aan mijn tafel voor het grote raam zitten.’
Gevaarlijke tocht
Haar verhaal komt samen met dat van de officier als ze een artikel leest over het vermoorde meisje. Het is een klein detail dat haar aandacht trekt: de moord vond plaats op de ochtend waarop zij, precies een kwarteeuw later, werd geboren. In een poging de waarheid te achterhalen, onderneemt ze een gevaarlijke tocht over verboden terrein naar de plaats van het misdrijf, en bezoekt ze de musea en archieven waar het incident gedocumenteerd zou moeten zijn. Het verleden haalt hier het heden in. De wegen zijn vol verwoesting, maar zo weinig herinnert haar aan vroeger, niet alleen de waarheid over het meisje is weggevaagd, ook de geschiedenis van dit gebied, de routekaarten die ze bij zich heeft, laten de angstaanjagende realiteit zien van al dat verdwenen is. Het is een reis waarin de ene paniekaanval de andere opvolgt, verstikkend is die angst.
Het is het ritme van Shibli’s woorden dat ervoor zorgt dat je blijft lezen, de hallucinante sfeer van haar verhaal, en de hoop, natuurlijk de hoop, dat alles op magische wijze toch nog ten goede keert, ook al weet je eigenlijk wel beter.
Adania Shibli
Een klein detail
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.