Provincies houden vast aan hun eigen stikstofaanpak

Beeld Brechtje Rood

De meeste provincies zijn niet van plan om hun bestaande stikstofaanpak radicaal bij te sturen. In enkele regio’s is de reactie op de kabinetsdoelen zelfs ronduit afkeurend. De provincies op een rij.

Merijn van Nuland en Renée van Marrewijk29 juni 2022, 01:00

Friesland

Friesland is ‘onaangenaam verrast’ door de stikstofkaart van het kabinet, bleek eerder deze maand. In maart kwam de provincie nog met een eigen stikstofaanpak, waarbij de provincie inzet op het vrijwillig uitkopen van zo’n 110 boeren in het zuidoosten van Friesland. Maar volgens de stikstofkaart van minister Christianne van der Wal (natuur en stikstof) moet ook de uitstoot in andere delen flink omlaag, bijvoorbeeld op de Waddeneilanden. Dat is tegen het zere been van de provincie, want veehouders op Terschelling werden door de vorige milieuminister juist geprezen om hun eigen natuurmaatregelen. De provincie is bang dat de veehouderij volledig van de eilanden verdwijnt.

Drenthe

Drentse boeren moeten maar liefst 43 procent stikstofuitstoot inleveren, en dat is volgens gedeputeerde Henk Jumelet (CDA) ‘een forse opgave’, die hem persoonlijk zwaar valt. Zo deelde hij op Twitter het statement dat CDA Drenthe ‘faliekant tegen de plannen’ van de minister is. Zijn visie: de provincie wordt gestraft voor de vele natuurgebieden binnen de provinciegrenzen. Het Drentse provinciebestuur ontwikkelt sinds vorig jaar een eigen gebiedsgerichte aanpak. Inmiddels zijn de stikstofproblemen per gebied in kaart gebracht, maar dat heeft nog niet geleid tot harde maatregelen. “We halen de stikstof niet alleen weg bij de boeren”, verzekert Jumelet in ieder geval.

Overijssel

De plannen van het kabinet zijn ‘in de huidige vorm onhaalbaar’, lieten de Overijsselse provinciebestuurders onlangs weten. Volgens gedeputeerde Gert Harm ten Bolscher (SGP) komt de leefbaarheid van het platteland in gevaar als te rigoureus wordt gesnoeid in de landbouw. En daarom kiest Overijssel ervoor om, net als veel andere provincies, het eigen beleid voort te zetten. Dat plan staat nog wel in de kinderschoenen. Volgens de gedeputeerde wil 25 tot 30 procent van de Overijsselse boeren binnen tien jaar stoppen, maar de uitkoop verloopt stroef. Vorig jaar trok LTO Overijssel zich nog terug uit het overleg omdat boeren die wél willen blijven te weinig toekomstzekerheid kregen.

Gelderland

Gelderland is de provincie met de meeste koeien en belangrijke stikstofgevoelige natuurgebieden zoals de Veluwe. Dat maakt de opgave en de onzekerheid groot. Gelderland kan zich niet vinden in de reductiepercentages van het kabinet. Zo moet de agrarische uitstoot in de Gelderse Vallei met 58 procent omlaag, wat volgens gedeputeerde Peter Drenth (CDA) tot ‘kaalslag’ zal leiden op het platteland. In een eigen plan hoopt de provincie een deel van die reductie daarom te halen uit de industrie en innovatie op boerenbedrijven. Volgens de Nijmeegse stikstofactivist Johan Vollenbroek zijn deze alternatieven onvoldoende: innovaties werken vaak maar half en de Gelderse papierfabrieken gaan niet zomaar weg.

Limburg

Limburg heeft grote moeite met de stikstofplannen van het kabinet, bleek afgelopen vrijdag uit een aangenomen motie in Provinciale Staten. Een meerderheid van de Statenleden noemt het stikstofprobleem ‘een gecreëerd probleem’ en ‘gebaseerd op modellen en berekeningen in plaats van op feiten en metingen’. Verder steunden de Staten een motie waarin staat dat de provincie er niets voor voelt mee te werken aan ‘het decentraliseren van de problemen’ zonder voldoende geld en perspectief voor de boeren. Sommige Limburgse boeren kiezen ondertussen wel eieren voor hun geld: zeker dertig veehouders meldden zich de afgelopen maanden voor een vrijwillige uitkoopregeling.

Beeld Thijs van Dalen

Zeeland

Zeeland staat absoluut gezien voor de kleinste opgave: de beoogde reductie is bijvoorbeeld veel lager van die van Noord-Brabant. Toch ziet Zeeland weinig in de voorstellen die er nu liggen. Dit omdat de grootste stikstofuitstoot niet afkomstig is van de Zeeuwse boeren, maar wordt veroorzaakt door bijvoorbeeld het buitenland, de scheepvaart en de industrie, zegt gedeputeerde Anita Pijpelink. De provincie gaat liever verder met de al bestaande plannen voor de Natura 2000-gebieden. “De focus ligt nu heel erg op de landbouw, en dat is gewoon niet terecht. Dus laten we die landelijke discussie nu even laten voor wat het is. Wij kennen onze eigen provincies en onze eigen mensen het beste.”

Flevoland

Flevoland is ‘ronduit verbaasd’ over de stikstofplannen van het kabinet, is op de website van de provincie te lezen. Gedeputeerde Harold Hofstra gaf aan het vooral oneens te zijn met de gebieden die nu worden aangewezen als plekken waar de stikstofuitstoot omlaag moet. Dat zijn andere gebieden dan waar de provincie nu al een programma heeft lopen. “Ik zie vooralsnog geen aanleiding om het accent te verleggen”, zei de gedeputeerde. Ook is de provincie bang dat de boeren die al bezig zijn met stikstofreductie door dit plan minder bereid zullen zijn mee te blijven werken.

Zuid-Holland

Gedeputeerde Jeannette Baljeu van de provincie Zuid-Holland zegt het belang van stikstofreductie wel te zien. “We begrijpen de urgentie om stappen te zetten en pakken als provincie onze verantwoordelijkheid.” Toch is er ook vanuit Zuid-Holland kritiek. Vooral het ‘gebrek aan concreetheid’ is een doorn in het oog van de provincie. Minister Henk Staghouwer (landbouw) had onder andere meer duidelijkheid moeten scheppen over de toekomst van de boeren. Ook moet duidelijk worden wie er opdraait voor de kosten van het plan. Op deze manier wordt het “een moeilijk verhaal om echt in de gebieden aan de slag te gaan”, volgens de provincie.

Noord-Brabant

Noord-Brabant krijgt een flinke opgave voor de kiezen: de stikstofuitstoot moet bijna met de helft omlaag. De provincie heeft veel veehouderijen, die ook nog eens vaak dicht bij natuurgebieden liggen. Het terugbrengen van de stikstofuitstoot gaat dan ook lastig worden, volgens gedeputeerde Erik Ronnes. Toch betekent dat niet dat de provincie zich niet in gaat zetten, liet hij eerder weten tegen Omroep Brabant. “We hebben geen keuze. We moeten die doelen halen.” Noord-Brabant wil wel meer geld zien van het Rijk voor de eigen stikstofplannen, waarmee de provincie al een aantal jaar bezig is. Dat ging niet altijd van harte: in 2019 sneuvelde zelfs de provinciecoalitie vanwege het stikstofbeleid.

Noord-Holland

Noord-Holland werkt al twee jaar aan stikstofreductie, benadrukte gedeputeerde Esther Rommel. Ook kringlooplandbouw, waar het kabinet in de nieuwe plannen op aanstuurt, krijgt al volop aandacht in Noord-Holland, aldus de provincie. “Er is al intensief contact met de boeren in Noord-Holland. En dat blijft zo.” Ook zegt de provincie veel last te hebben van ammoniak uit zee. Samen met de provincie Zuid-Holland onderzoeken zij op dit moment hoeveel stikstof er via zee in de provincies terechtkomt. De provincie geeft aan de tijd te nemen om te kijken hoe de nieuwe plannen van het kabinet passen in hun bestaande plan.

Utrecht

In Utrecht zijn relatief veel gebieden aangemerkt als transitiegebied. De provincie maakt zich grote zorgen om de zogenoemde ‘koplopers’, de boeren die hun stikstofuitstoot al fors hebben ingeperkt door verduurzaming. Zij zouden onevenredig hard worden geraakt in het huidige plan. Ook heeft de provincie vragen over gebieden als het Lingegebied, waar een provinciegrens door Natura 2000-gebied loopt. In het geval van het Lingegebied moet aan de Utrechtse kant 47 procent stikstof worden gereduceerd, en aan de Gelderse kant slechts 12 procent. ‘Dit zijn verschillen die niet goed uit te leggen zijn in een (gezamenlijk) gebiedsproces’, is op de website te lezen. De provincie mist naar eigen zeggen ‘hulp en duidelijkheid’ om de plannen te kunnen uitvoeren.

Groningen

Het stikstofkaartje van minister Christianne van der Wal is ‘een beetje ongelukkig’, meent gedeputeerde Johan Hamster (ChristenUnie). Zo moet de stikstofuitstoot op Rottumeroog en Rottumerplaat met 95 procent omlaag, terwijl de beide eilanden onbewoond zijn. Tegelijkertijd erkent de gedeputeerde dat de toestand van de natuur om actie vraagt en de reductieopgave in Groningen met ‘slechts’ 25 procent behoorlijk meevalt. De provincie onderzoekt nu of de bestaande maatregelen voldoende opleveren, of dat er een tandje bij moet. “Als je naar de kleuren op de stikstofkaart kijkt, dan zou het moeten lukken.” Eén ding staat volgens de gedeputeerde vast: “Groningen is en blijft een landbouwprovincie”.

https://www.trouw.nl/binnenland/provincies-houden-vast-aan-hun-eigen-stikstofaanpak~b457ae9f/