COLUMNIONICA SMEETS
Ik schaam me voor hoe mijn universiteit de zaak van de Leidse klokkenluiders heeft aangepakt
Wat zijn drie elementen die veel voorbeelden van wetenschappelijk wangedrag met elkaar gemeen hebben? Het zou zo een tentamenvraag kunnen zijn bij het vak On being a Scientist dat ik op dit moment geef en waarin we ook behandelen wat er allemaal níét goed gaat in de wetenschap. Mogelijke goede antwoorden zijn: reviewers halen geknoei er niet uit, originele meetgegevens blijken onvindbaar als er om gevraagd wordt, daders zijn vaak zeer succesvol, klokkenluiders zijn doorgaans jonge wetenschappers die hun eigen carrière riskeren door de misstanden aan te kaarten, de systemen om wangedrag te corrigeren zijn traag en bureaucratisch, de straffen voor daders zijn doorgaans mild en instituten neigen naar het beschermen van gevestigde wetenschappers.
Een van de deprimerende aspecten van dit college is dat je als docent elk jaar kunt kiezen uit talrijke actuele voorbeelden. Dit jaar kunnen we bijvoorbeeld de drie jonge Leidse psychologen noemen die de fraude van hun begeleider meldden en het proces na twee jaar in de Volkskrant samenvatten met de woorden: ‘De wetenschappelijke gemeenschap lijkt geen moer om de situatie te geven.’ Ik schaam me ervoor hoe mijn eigen universiteit dit heeft aangepakt en vooral bezig leek om de zaak zo klein mogelijk te houden.
Het gevaar bestaat dat onze bètastudenten bij het horen van deze zaak denken dat dit soort ellende vooral bij psychologie speelt. Daarom bespreek ik dit jaar ook de Delftse Majorana-zaak: natuurkundigen claimden een bijzonder deeltje gedetecteerd te hebben, waarmee een speciale quantumcomputer binnen handbereik kwam.
Ruim twee jaar geleden ontdekten twee jonge onderzoekers dat er iets mis was met hoe de data waren geanalyseerd. Ook hier loopt het allemaal nogal moeizaam om dat erkend te krijgen, met commissies die traag werken, slechts naar een deel van het probleem kijken of het verzoek van de klokkenluiders niet ontvankelijk verklaren.
De tussenstand is dat één wetenschappelijk artikel is teruggetrokken, dat er bij een tweede artikel door het tijdschrift een waarschuwing is geplaatst dat er mogelijk problemen zijn met de data-analyses en dat er een hele reeks andere artikelen is waarover de klokkenluiders zeggen dat de analyses ook niet in de haak lijken.
Iemand vroeg op Twitter waarom deze klokkenluiders zo geobsedeerd waren door dit alles en beweerde dat ‘wetenschap en de waarheid in een goed proces hun weg zouden vinden’. Het stond niet in zijn Twitter-profiel, maar deze geïnteresseerde burger bleek toevallig director marketing & communication bij TU Delft.
We zien in de literatuur dat het zelfreinigend systeem van de wetenschap een mythe is. De enige reden dat de twee hier genoemde zaken naar buiten zijn gekomen én (hopelijk) gecorrigeerd worden, is dat de klokkenluiders zo vasthoudend blijven strijden voor de waarheid.
Universiteiten zouden de energie die ze steken in het beschermen van hun imago beter kunnen steken in het verbeteren van systemen om te zorgen dat de waarheid daadwerkelijk boven tafel komt. Dat komt namelijk niet alleen hun imago, maar de hele wetenschap ten goede.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Opmerking: Alleen leden van deze blog kunnen een reactie posten.